Duizenden ontheemde Irakezen bestraft vanwege vermeende banden met IS
Duizenden ontheemde Irakezen met vermeende banden met Islamitische Staat worden onderworpen aan willekeurige detentie, gedwongen verdwijningen en oneerlijke processen. Dit probleem wordt steeds groter nu de Iraakse autoriteiten doorgaan met het sluiten van kampen voor intern ontheemden ondanks dat zij niet veilig, waardig en duurzaam kunnen terugkeren naar waar zij vandaan komen.
Het Amnesty-rapport Marked for Life: Displaced Iraqis in cycle of abuse and stigmatization onthult hoe de centrale Iraakse autoriteiten en de Regionale Regering van Koerdistan (RRK) ontheemden met vermeende banden met Islamitische Staat (IS) blijven stigmatiseren. Zij kunnen geen papieren krijgen die ze nodig hebben voor werk, onderwijs, overheidsuitkeringen en vrij verkeer. Duizenden gezinnen in Irak weten niets van het lot en de verblijfplaats van hun geliefden die zijn verdwenen.
Kampen gesloten
De Iraakse autoriteiten zijn de afgelopen weken doorgegaan met het sluiten van kampen voor intern ontheemden. Duizenden mensen zijn daardoor in onveilige onderkomens terechtkomen of teruggestuurd naar hun geboortegrond, ondanks de vrees van sommigen dat ze daar niet veilig zijn.
‘De Iraakse autoriteiten en de RRK moeten elke keer dat zij plannen maken om kampen sluiten, rekening houden met de voortdurende collectieve bestraffing van intern ontheemden met vermeende banden met IS ,’ zegt Lynn Maalouf van Amnesty International. ‘Het aanpakken van deze onrechtvaardige situatie is de enige manier om een veilige en waardige terugkeer te garanderen. Wanneer dat niet gebeurt is er het risico dat er een basis gelegd wordt voor toekomstige cycli van geweld.’
‘Om verdere misstanden te voorkomen, moeten de Irakese autoriteiten garanderen dat niemand wordt gestraft voor de misdaden van anderen, dat alle Irakezen hun benodigde papieren kunnen krijgen en dat de verblijfplaats van de mensen die zijn verdwenen wordt onthuld.’
Een veilige toekomst ontzegd
Wanneer de autoriteiten iemand bestempelen als een IS-aanhanger dan bestaat er het risico dat hij of zij het slachtoffer wordt van geweld, zelfs als deze persoon van elk misdrijf is vrijgesproken. Het overkwam ‘Abed’ (23), die bijna 3 jaar gevangenzat op beschuldiging van het onderhouden van banden met IS. Hij vertelde Amnesty dat hij vreest voor zijn veiligheid. ‘In Irak is niets gevaarlijker dan een Daeshi (IS-lid) genoemd te worden. Eén woord en je bent weg. Ik had hoop op een normaal leven, maar nu zitten op ieder van ons rode stippen voor sluipschutters,’ zegt hij.
De vrijgelaten mannen en jongens met wie Amnesty sprak, lieten weten bang te zijn om weer gearresteerd te worden door de centrale Iraakse veiligheidstroepen. Ook zijn ze bang om mishandeld en gemarteld te worden en een oneerlijk proces te krijgen als ze naar huis terugkeren in de gouvernementen Kirkuk, Ninewa en Salah al-Din. Dit is familie en vrienden van hen overkomen en hun families in hun gebied van herkomst worden ermee bedreigd.
Willekeurige arrestaties, gedwongen verdwijning en marteling
In hun streven om IS te bestrijden, arresteerden de Iraakse en RRK-autoriteiten ontheemde mannen en jongens bij controleposten, frontlinies, tijdens militaire operaties, in kampen en in hun gebieden van herkomst waarnaar ze waren teruggekeerd. De RRK-autoriteiten onderwierpen hen aan willekeurige detentie, marteling en berechtten hen tijdens oneerlijke processen. Iraakse veiligheidstroepen arresteerden ook mannen, vrouwen en jongens die later verdwenen. Vrijgelaten gedetineerden – inclusief degenen die zijn vrijgesproken of niet eens zijn aangeklaagd – hun families en families van degenen die verdwenen zijn, kunnen hierdoor niet ontsnappen aan een stigma dat de hoop op een veilige toekomst belemmert.
Amnesty’s oproep
Als staat die partij is bij het Internationale Verdrag inzake de bescherming van alle personen tegen gedwongen verdwijning is Irak verplicht om een onderzoek in te stellen naar elke persoon die een gedwongen verdwijning ‘pleegt, beveelt, ertoe verzoekt of aanzet’ of dit probeert te doen. Deze personen moeten berecht worden. De autoriteiten moeten daarnaast onmiddellijk een einde maken aan de martelingen en mishandelingen en ervoor zorgen dat gedetineerden worden vastgehouden onder waardige omstandigheden die bevorderlijk zijn voor hun mentale en fysieke welzijn.
Eerlijke processen voor IS-daders
Amnesty International heeft misdrijven van Islamitische Staat in Irak uitgebreid gedocumenteerd, waarvan sommige neerkomen op oorlogsmisdrijven en misdrijven tegen de menselijkheid. Amnesty erkent dat de activiteiten van IS vandaag de dag een bedreiging vormen voor het leven van de Iraakse burgerbevolking. Amnesty blijft echter ernstig bezorgd over het feit dat de autoriteiten geen eerlijke processen voeren tegen IS-verdachten die in overeenstemming zijn met de internationale normen voor een eerlijk proces, en zonder een beroep te doen op de doodstraf. Ook zijn er zorgen over het feit dat zij de leden van veiligheidstroepen van Irak of RRK niet ter verantwoording roepen als ze verantwoordelijk zijn voor internationaal erkende misdrijven.