Doodstrafcijfers 2015: alarmerende stijging van het aantal executies
In 2015 werden minstens 1.634 mensen geëxecuteerd, een stijging met meer dan 50% tegenover het jaar voordien en het hoogste aantal dat Amnesty International heeft geregistreerd sinds 1989. Deze cijfers laten China dan nog buiten beschouwing.
2015 kende een aanzienlijke opstoot van het aantal executies in de wereld – het hoogste aantal geregistreerd door Amnesty International in meer dan 25 jaar. Drie landen – Iran, Pakistan en Saoedi-Arabië – liggen aan de basis van de zorgwekkende stijging. Anderzijds zet de wereldwijde trend richting doodstrafvrije wereld zich verder. In 2015 hebben nog eens 4 landen de doodstraf uit hun wetgeving geschrapt. Voor de eerste keer zijn de landen die de doodstraf hebben afgeschaft in de meerderheid.
In 2015 werden minstens 1.634 mensen geëxecuteerd, een stijging met meer dan 50% tegenover het jaar voordien en het hoogste aantal dat Amnesty International heeft geregistreerd sinds 1989. Deze cijfers laten China dan nog buiten beschouwing. Daar zijn naar alle waarschijnlijk ook duizenden mensen terechtgesteld, maar gegevens over de doodstraf zijn er staatsgeheim.
“In de afgelopen 25 jaar werden nog nooit zoveel mensen ter dood gebracht door staten als het afgelopen jaar. In 2015 bleven regeringen meedogenloos mensen van het leven beroven in de valse veronderstelling dat de doodstraf ons meer veiligheid zal verschaffen”, zegt Salil Shetty, secretaris-generaal van Amnesty International. “Iran, Pakistan en Saoedi-Arabië hebben mensen terechtgesteld in nooit eerder geziene aantallen, vaak na flagrant oneerlijke processen. Deze slachting moet stoppen.”
“Gelukkig behoren de landen die executeren tot een kleine en in toenemende mate geïsoleerde minderheid. De meerderheid heeft zich afgekeerd van de doodstraf. In 2015 hebben nog eens vier landen deze barbaarse straf uit hun wetgeving verwijderd.”
Iran, Pakistan en Saoedi-Arabië doen aantal executies stijgen
De stijging van het aantal executies wereldwijd werd hoofdzakelijk in de hand gewerkt door drie landen, die samen 89% van alle executies wereldwijd in 2015 (China uitgezonderd) voor hun rekening namen.
Pakistan stuurde in 2015 meer dan 320 mensen naar het schavot, het hoogste aantal dat Amnesty International ooit voor dit land heeft geregistreerd. Het land begon opnieuw burgers te executeren in december 2014 na de gruwelijke aanslag op een school in Peshawar.
Iran stelde in 2015 minstens 977 mensen terecht, een fikse stijging vergeleken met de minstens 743 het jaar voordien. Veruit de meeste doodvonnissen worden geveld voor met drugs gerelateerde misdaden. Iran is ook een van de laatste landen die nog minderjarige daders terechtstelt, een flagrante inbreuk op het internationale recht. Het land executeerde in 2015 minstens vier jongeren die nog geen 18 jaar waren toen ze de misdaad pleegden waarvoor ze werden veroordeeld.
In Saoedi-Arabië steeg het aantal executies met 76% in vergelijking met 2014. Minstens 158 mensen werden het afgelopen jaar ter dood gebracht. De meeste executies gebeurden door onthoofding, maar de autoriteiten zetten ook vuurpelotons in en soms vertoonden ze de geëxecuteerde lichamen in het openbaar.
Opmerkelijke stijgingen van het aantal executies waren er ook in andere landen, zoals Egypte en Somalië.
Het aantal landen dat de doodstraf uitvoert, nam toe van 22 in 2014 tot 25 in 2015. Minstens zes landen die in 2014 geen enkele doodstraf hadden uitgevoerd, deden dat wel in 2015. Dat was onder meer het geval in Tsjaad, waar voor het eerst in meer dan een decennium executies werden uitgevoerd.
De top vijf van executerende landen in 2015 is China, Iran, Pakistan, Saoedi-Arabië en de Verenigde Staten – in deze volgorde.
Verschillende staten, waaronder China, Iran en Saoedi-Arabië, bleven mensen veroordelen tot de doodstraf voor misdrijven zoals drugstrafiek en corruptie en voor feiten zoals “overspel” en “blasfemie”. Dit is in strijd met het internationaal recht dat de doodstraf enkel toelaat voor de “allerergste” misdrijven.
Jaar van extremen
Ondanks de tegenslagen in 2015 evolueert de wereld verder in de richting van afschaffing van de doodstraf. Sommige ontwikkelingen in het afgelopen jaar waren hoopgevend en tonen aan dat landen zie zich vastklampen aan de doodstraf behoren tot een geïsoleerde minderheid.
Vier landen schrapten de doodstraf volledig uit hun wetgeving in 2015: Fiji, Madagaskar, Republiek Congo en Suriname. In Mongolië werd een nieuwe strafwet goedgekeurd die de doodstraf afschaft en die later in 2016 van kracht wordt.
Voor de allereerste keer vormen de landen die de doodstraf volledig hebben afgeschaft – 102 –een meerderheid. In totaal zijn er nu 140 landen in de wereld die de doodstraf hebben geschrapt uit de wet of ze al meer dan tien jaar niet meer uitvoeren in de praktijk.
“Ondanks de tegenslagen op korte termijn is de trend op lange termijn duidelijk: de wereld beweegt zich weg van de doodstraf. De landen die de doodstraf nog altijd uitvoeren moeten beseffen dat ze zich aan de verkeerde kant van de geschiedenis bevinden, en moeten deze wrede en onmenselijke straf afschaffen,” zegt Salil Shetty.
SAMENVATTING PER REGIO
Noord- en Zuid-Amerika
Deze regio blijft vooruitgang boeken op de weg naar de afschaffing van de doodstraf. Voor het zevende opeenvolgende jaar was de Verenigde Staten het enige land dat executeerde. De VS voerde 28 executies uit, het laagste aantal sinds 1991. Het aantal doodvonnissen dat werd uitgesproken (52), was het laagste aantal sinds 1977. De staat Pennsylvania voerde een moratorium op executies in. In 18 staten van de VS is de doodstraf nu volledig afgeschaft.
Trinidad en Tobago was het enige andere land in deze regio – naast de VS – dat doodvonnissen uitsprak.
Azië en de Stille Oceaan
Het aantal executies in Azië en de Stille Oceaan is scherp gestegen, vooral door toedoen van Pakistan, dat tekende voor bijna 90% van alle executies (China niet inbegrepen) geregistreerd door Amnesty International in deze regio. Bangladesh, India en Indonesië hervatten de executies in 2015. In Indonesië werden 14 mensen terechtgesteld voor met drugs gerelateerde misdrijven.
China blijft de nummer één in de wereld wat de doodstraf betreft. Amnesty International neemt aan dat in 2015 opnieuw duizenden mensen werden terechtgesteld en duizenden doodstraffen werden uitgesproken. Er zijn tekenen die erop wijzen dat het aantal executies in China in de voorbije jaren teruggelopen is. Maar de geheimhouding rond de doodstraf maakt het onmogelijk om dat met zekerheid te bevestigen.
Europa en Centraal-Azië
Wit-Rusland was het enige land in deze regio die de doodstraf hanteerde. Er vonden in 2015 weliswaar geen executies plaats, maar er werden wel minstens twee nieuwe doodstraffen uitgesproken.
Midden-Oosten en Noord-Afrika
Het gebruik van de doodstraf piekte in 2015, in een regio die al enorme zorgen baart. Alle landen in deze regio – met uitzondering van Oman en Israël – spraken doodvonnissen uit en in acht landen werden executies uitgevoerd. Minstens 1.196 terechtstellingen werden uitgevoerd, een stijging met 26% in vergelijking met 2014, voornamelijk te wijten aan de toenames in Iran en Saoedi-Arabië. Iran alleen al nam 82% van alle executies in deze regio voor zijn rekening.
Sub-Sahara Afrika
Er waren zowel positieve als negatieve ontwikkelingen in sub-Sahara Afrika. Madagaskar en de Republiek Congo schaften de doodstraf volledig af. Het aantal uitgesproken doodvonnissen viel scherp terug van 909 in 2014 tot 443 in 2015, voornamelijk door een afname in Nigeria.
Het aantal executies verminderde licht, van 46 in 2014 tot 43 vorig jaar. Maar Tsjaad hernam na meer dan twaalf jaar de executies. Tien vermeende leden van Boko Haram werden in augustus door een vuurpeloton geëxecuteerd.
Amnesty International is zonder uitzondering tegen de doodstraf, ongeacht de aard van de misdaad, de dader of de executiemethode. De doodstraf schendt het recht op leven, is een gruwelijke en mensonwaardige straf en is bovendien niet efficiënter dan een andere straf. Het is nog nooit aangetoond dat de doodstraf meer afschrikt dan een andere straf en het is geen doeltreffend middel tegen criminaliteit. Daarnaast is er altijd een risico dat onschuldigen geëxecuteerd worden. Geen enkel rechtssysteem is onfeilbaar.