De schaduwpandemie die ons samen met COVID-19 belaagt
de wereldwijde toename van huiselijke geweld
Overal in de wereld pieken de meldingen van geweld tegen vrouwen en meisjes tijdens de lockdowns en andere beperkende maatregelen. Die maatregelen houden veel vrouwen en meisjes thuis gevangen in het gezelschap van hun misbruikers en bemoeilijken de toegang tot veilige plaatsen of hulpdiensten.
De situatie voor vrouwen en meisjes dreigt in Polen zelfs nog gevaarlijker te worden. Minister van Justitie Zbigniew Ziobro stelde vorige maand voor dat zijn land zich terug trekt uit de Conventie van Istanbul, het internationaal verdrag dat geweld tegen vrouwen bestrijdt. Volgens Ziobro is het verdrag 'schadelijk' omdat het 'elementen van ideologische aard' bevat die van scholen eisen dat ze kinderen leren over gender. Critici meldden dat achter deze taal een breder verlangen van de regering schuilgaat om het patriarchaat te versterken en tegelijk vrouwenrechten en gendergelijkheid te verwerpen.
De Poolse premier verklaarde dat het grondwettelijk Hof moet oordelen of het verdrag in overeenstemming is met de grondwet. Dat kan leiden tot uitstel van de beslissing, maar het blijft een zorgwekkende ontwikkeling, vooral omdat aan de onafhankelijkheid van het hof in Polen sterk getwijfeld kan worden.
"Mocht Polen doorzetten en uit de Conventie van Istanbul stappen, dan zou dat het zeer verontrustende signaal afgeven dat het niet langer een prioriteit is om te garanderen dat vrouwen en meisjes vrij van geweld kunnen leven."
De regerende partij Recht en Rechtvaardigheid (PiS) en haar coalitiepartners hebben nauwe banden met de katholieke kerk en promoten actief een neoconservatieve, sociale agenda. Al jaren schilderen ze vrouwenrechten en gendergelijkheid af als wat zij ‘gender-ideologie’ noemen, waarmee ze de aanvallen voeden op de rechten van de LGBTI-mensen. De Conventie van Istanbul ligt al lang onder vuur door populisten die de valse bewering van de minister onderschrijven dat dit verdrag ‘de traditionele familiewaarden’ bedreigt.
Uit die woorden klinkt diepe verachting voor de rechten van vrouwen, meisjes en LGBTI-mensen. Een terugtrekking uit de conventie zou een gevaarlijke maatregel zijn, met rampzalige gevolgen voor miljoenen meisjes, vrouwen en organisaties die vitale hulp bieden aan slachtoffers van seksueel en huiselijk geweld. De maatregel stuurt het signaal dat hun veiligheid en persoonlijk welzijn niet belangrijk genoeg zijn om beschermd te worden. De terugtrekking zou een stap achteruit betekenen, wat de internationale mensenrechtenwetgeving verbiedt.
Officiële statistieken – weliswaar onvolledig – tonen hoe schrijnend de situatie is. Meer dan 65.000 vrouwen en 12.000 kinderen maakten vorig jaar in Polen melding van huiselijk geweld of waren zelf slachtoffer van dergelijk geweld. En slechts 2.527 onderzoeken werden ingesteld naar verkrachting in 2019. (Ngo’s schatten dit percentage van gemelde verkrachtingen in als bijzonder laag.)
Uit een recente Europese studie bleek dat vrouwen in Polen minder gevallen van huiselijk geweld melden dan in andere EU-landen. Onderzoek van Amnesty International wees uit dat dit lage meldingsniveau bij de politie te maken heeft met een gebrek aan vertrouwen in het strafrechtelijke systeem en met angst om niet geloofd te worden.
Sinds het uitbreken van COVID-19 hebben hulplijnen en opvangcentra voor vrouwen een alarmerende piek gemeld van het aantal oproepen van vrouwen die het risico lopen slachtoffer te worden van geweld, als gevolg van lockdowns en andere beperkende maatregelen. Polen is geen uitzondering. Beperkingen kunnen nodig zijn om de verspreiding van het virus onder controle te houden, maar staten moeten ook adequate maatregelen treffen om de veiligheid van vrouwen en meisjes te verzekeren. Een terugtrekking uit de Conventie van Istanbul doet net het tegenovergestelde.
"De toename van huiselijk geweld tijdens de COVID-19-pandemie heeft de noodzaak doen inzien van verscherpte maatregelen om de rechten van vrouwen en meisjes te beschermen."
In sommige EU-landen stond echter het verlangen om zich terug te trekken uit de Istanbulconventie hoog op de agenda. Zoals Turkije, waar vrouwenorganisaties hun bezorgdheid uitten over de steeds luidere roep om terugtrekking uit de Conventie. De regerende partij AKP zou daarover een van deze dagen een beslissing nemen. De discussie binnen die partij vindt plaats in de context van een aantal brutale moorden op vrouwen, uitgevoerd door mannen, waarover de media uitgebreid verslag hebben gedaan.
De toename van huiselijk geweld tijdens de COVID-19-pandemie heeft overal ter wereld sterk de noodzaak doen inzien van verscherpte maatregelen om de rechten van en meisjes te beschermen. Als Polen nu net het tegenovergestelde doet, zou dat een zeer verontrustend signaal geven dat het niet langer een prioriteit is om te garanderen dat vrouwen en meisjes vrij van geweld kunnen leven.
Het volledige artikel werd eerder hier gepubliceerd door EURONEWS.
