De holebi- en transgender-gemeenschap in Zuid-Afrika en Kameroen

In 36 landen zijn relaties tussen mensen van het­zelfde geslacht strafbaar en sommige landen hebben de boetes voor dit ‘mis­drijf’ opgetrokken. In Kameroen bij­voorbeeld is het volgens Sectie 347 bis van het Strafwetboek zelfs verboden om een relatie te hebben met iemand van hetzelfde geslacht en worden men­sen wegens een ‘inbreuk’ op deze wet gearresteerd en opgesloten.

Zuid-Afrika

Misdrijven tegen mensen omwille van hun seksuele geaardheid zijn schering en inslag in Zuid-Afrika. Homofobie is diep doorgedrongen in de hele maat­schappij, zelfs bij de politie. Wanneer slachtoffers een klacht neerleggen, wordt er met spot en minachting of zelfs helemaal niet gereageerd.

Hoewel de bescherming van holebi’s en transgenders wordt voorzien in de Grondwet van Zuid-Afrika, heerst er nog steeds een enorme straffeloosheid tegen misdrijven zoals het ‘correctief’ verkrachten of vermoorden van lesbi­sche vrouwen. Ook al zijn er progres­sieve wetten die deze mensen bescher­men en hun rechten erkennen, toch ontbreekt de praktische toegang tot justitie. Ze staan er met andere woor­den helemaal alleen voor.

Het verhaal van Noxolo uit Zuid-Afrika

Tijdens de nacht van 24 april 2011 werd de 24-jarige lesbische vrouw Noxolo Nogwaza op weg naar huis na een avondje stappen met vrienden ver­moord. De daders verkrachtten haar, sloegen en schopten haar herhaaldelijk, vermoordden haar en dumpten haar li­chaam tenslotte in een sloot waar de riolering op uitkomt. Noxolo Nogwaza zou zijn aangepakt omwille van haar seksuele geaardheid.

Hoewel Noxolo eerder stil en verlegen van aard was, was ze wel een vechter en kwam ze op voor haar rechten, wie ze was en waar ze in geloofde. Ze was lid van de EPOC (Ukurhuleni Pride Or­ganising Committee), een organisatie gevestigd in KwaThema die holebi’s en transgenders wil informeren en wape­nen tegen onrecht waarmee ze mogelijk te maken krijgen. De organisatie voert sensibiliseringscampagnes en probeert via vormingen de mentaliteit van de gemeenschap te veranderen. Volgens deze organisatie zou Noxolo een har­de werkster zijn geweest die niet veel praatte maar alles krachtdadig zei via haar acties.

Noxolo leefde en stierf in KwaThema, een township ten oosten van Johan­nesburg in de provincie Gauteng. Als activiste die streed voor de rechten van holebi’s en transgenders was ze zich heel goed bewust van het risico om openlijk als lesbische vrouw door het leven te gaan, zeker in een town­ship in een landelijk gebied. Verbaal geweld tegen holebi’s en transgenders komt er zo vaak voor dat ze zelf niet eens doorhebben dat het eigenlijk een misdrijf is. Fysiek geweld komt bijna even vaak voor en blijft meestal niet bij een aanranding. De laatste vijf jaar zijn er al minstens 10 gevallen geweest van verkrachtingen gevolgd door moord op lesbische vrouwen in verschillende townships doorheen het land. Drie van deze vrouwen, Eudy Simelane, Girly ‘S’Gelane Nkosi en Noxolo, kwamen uit KwaThema.

Een jaar na de dood van Noxolo is er nog geen enkele vooruitgang geboekt in het onderzoek naar haar moord en blijven de daders op vrije voeten. Het was de politie van Tsakane die de lei­ding kreeg over het onderzoek, maar sinds april 2011 zijn er geen concrete stappen ondernomen om informatie ter verzamelen rond haar dood. Hoe langer men wacht, hoe meer sporen uitgewist raken en hoe moeilijker het wordt om de daders te vinden en de ware aard van het misdrijf te kennen.

Onverschilligheid en straffeloosheid

De onverschilligheid van de politie bij gevallen van ‘correctieve’ verkrachting en het vermoorden van lesbische vrou­wen is niet ongewoon in Zuid-Afrika. Holebi’s en transgenders die een aan­klacht indienen wegens een misdrijf en hulp zoeken, ervaren vaak dat ze een tweede maal het slachtoffer worden door politieagenten of medisch perso­neel.

Deze houding van de politie zorgt voor een klimaat van straffeloosheid, waar­door daders vrijspel krijgen en in zekere zin zelfs aangemoedigd worden om verder te gaan met het ‘correctief’ ver­krachten en vermoorden van lesbische vrouwen.

Kameroen

Terwijl in Zuid-Afrika de wet officieel wel aan de kant van holebi’s en transgen­ders staat (maar er niettegenstaande een klimaat van straffeloosheid heerst), veroordeelt de wet in Kameroen men­sen die een relatie (willen) hebben met iemand van hetzelfde geslacht.

Sinds juni 2011 zijn er onder Sec­tie 347 bis van het Strafwetboek van Kameroen al heel wat mensen veroor­deeld, omdat ze een relatie hadden met iemand van hetzelfde geslacht. Deze wet kwam er in 1972 volgens een pre­sidentieel decreet en is sindsdien nooit herzien. Nochtans is deze wet in strijd met het Internationaal Verdrag inzake Burgerrechten en Politieke Rechten en het Afrikaans Handvest inzake Mensen­rechten, aangezien Kameroen partij is bij beide verdragen.

Holebi’s en transgenders zijn daardoor veel kwetsbaarder in de maatschap­pij. Indien ze een misdrijf aanklagen worden ze immers zelf aangehouden wegens hun overtreding tegen Sectie 347 bis van het strafwetboek. Boven­dien ontneemt men deze arrestanten hun basisrechten. Zo blijven ze vaak langer dan de wettelijke 48 uur zonder aanklacht vastgehouden, weigert het gerecht borgsommen te aanvaarden of zijn de voorwaarden voor hun vrijlating niet realistisch. Vaak worden ze op een onmenselijke, vernederende en opdrin­gerige manier fysiek onderzocht door dokters.

Zwaar aangedaan door een reportage op Canvas

In de zomer was er op TerZake op Can­vas een reportage over ‘correctionele’ verkrachtingen en het vermoorden van lesbische vrouwen in Zuid-Afrika. Ik was diep geschokt door de beelden die ik zag en de getuigenissen die ik te ho­ren kreeg. Er raasden heel wat emoties door me heen.

Zwaar geschokt door hoe mensen toch zo barbaars kunnen zijn tegen onschul­dige mensen die gewoon een leven wil­len leiden volgens hun geaardheid!

Boos omwille van de straffeloosheid die er heerst. Daders blijven er op vrije voe­ten en zien die straffeloosheid als een perfect excuus om verder te doen met verkrachten en vermoorden. Sommige van deze mannen zijn er zelfs van over­tuigd dat ze deze lesbische vrouwen een dienst bewijzen, dat ze hen helpen ‘terug op het rechte pad te geraken’ en te genezen.

Vol bewondering voor heel wat onge­looflijk sterke en moedige lesbische vrouwen, die ondanks het enorme ri­sico dat ze dagelijks lopen om zelf (op­nieuw) het slachtoffer te worden van verkrachting en moord, toch moedig blijven strijden voor hun mensenrecht om in vrijheid te kunnen leven volgens hun seksuele geaardheid. Ze lopen als trotse dames hand in hand over straat en laten zich niet uit het lood slaan door het verbale of fysieke geweld dat ze voortdurend te horen krijgen of moe­ten ondergaan.

Deze reportage was tragisch maar tege­lijk ook inspirerend en deed je alleszins even stilstaan bij deze problematiek.