De El Hiblu3: drie jaar wachten op gerechtigheid in Malta

Het is zaterdagmiddag en ik zit in het smetteloos schone appartement in de buitenwijken van Valletta dat Kader deelt met Amara en andere West-Afrikaanse jongeren. Abdalla is net terug van zijn werk in een speelgoedmagazijn aan de andere kant van de stad. En Amara zet koffie voor iedereen. Deze drie jonge mannen zijn de El Hiblu3 – en ze riskeren een jarenlange gevangenisstraf.

Het is drie jaar geleden dat Amara, Kader en Abdalla op Malta aankwamen, nadat ze met 100 anderen Libië waren ontvlucht op een rubberboot. Ze waren respectievelijk 15, 16 en 19 jaar oud. Toen de boot leeg begon te lopen, werden ze gered door een vrachtschip, de El Hiblu. De kapitein beloofde hen naar Europa te brengen. Uren later herkenden enkele mensen aan boord de lichten van de Libische hoofdstad Tripoli, die dichterbij kwamen. Ze gingen dus niet naar Europa.

Paniek sloeg toe. Mensen dreigden overboord te springen - liever dood dan terugkeren naar Libië waar meer gruwelijke misstanden hen wachtten. Het is bekend dat Libië geen veilig land is voor migranten. Het zou zelfs onwettig zijn geweest om ze daarnaar terug te brengen. De kapitein moest de rust herstellen. Hij vroeg Amara, Kader en Abdalla om de wanhopige passagiers gerust te stellen en voor hem in het Frans te tolken. Uiteindelijk veranderde hij van koers naar Malta.

Bij aankomst werden de drie jongens gearresteerd en vastgehouden. Ze hadden geen idee waarom. De aanklachten tegen hen zijn zo ernstig dat op sommige levenslange gevangenisstraf staat.



Amara spreekt vloeiend Engels. Hij had altijd gehoopt dat zijn taalvaardigheid de sleutel zou zijn tot een betere toekomst - en ondanks alles doet hij dat nog steeds. “Ik hoop ooit vertaler te worden. Ik dacht dat mijn Engels mensen zou helpen. We wilden alleen maar helpen".



Maar het is moeilijk om plannen te maken voor de toekomst als je te maken krijgt met levensveranderende aanklachten en leeft onder strikte voorwaarden. Alle drie houden ze zich druk bezig om afleiding te vinden van de zorgen over hun zaak. Ze maken lange dagen en Abdalla heeft zijn handen vol aan zijn dochter van 16 maanden. In hun vrije tijd spelen ze voetbal, koken en werken ze aan hun Engels. Kader zwaait met zijn telefoon naar me zodat ik zijn vooruitgang kan zien in de DuoLingo-app. Amara legt uit hoe "zwaar de lading is" die ze elke dag meedragen:

Na een tijdje zetten we de tv aan om wat voetbal te kijken. Het is duidelijk erg pijnlijk voor hen om over hun situatie te praten. Kameroen speelt tegen Gambia in de African Cup of Nations. Hun thuisteams, Guinee en Ivoorkust, zijn al uit, dus iedereen steunt Gambia. Ze duimen voor de underdogs.

Een paar dagen later ontmoet ik ze weer buiten de rechtbank in Valletta voor hun meest recente hoorzitting. Ze zijn allemaal bijzonder netjes gekleed - Abdalla in zijn streepjespak, compleet met bijpassende stropdas en zakdoek. Ze zijn inmiddels gewend aan deze hoorzittingen, wetend dat er vaak niet veel gebeurt. Toch zijn ze nog altijd nerveus. De kleine rechtszaal zit vol supporters die de procedure in de gaten houden. Een van de migranten aan boord van de El Hiblu wordt als getuige opgeroepen. De jonge man uit Ivoorkust beschrijft uitvoerig wat er op zee is gebeurd. Zijn getuigenis komt volledig overeen met wat de El Hiblu3 de onderzoekers van Amnesty vertelden. Het is niet duidelijk waarom het twee jaar heeft geduurd voordat deze getuigen werden opgeroepen – in die tijd hebben velen die aan boord van de El Hiblu waren Malta verlaten. Maar het verlengt de onzekerheid.

Na de hoorzitting zitten we allemaal buiten op een nabijgelegen plein. De advocaat van de jongeren overhandigt hen een grote bundel post. In 2020 maakten de El Hiblu 3 deel uit van Amnesty’s Schrijfmarathon, en ontvingen ze duizenden brieven en kaarten waarin steun werd betuigd van over de hele wereld. En er komen er nog steeds. Abdalla, Amara en Kader maken er een paar open en lezen ze aandachtig. De enveloppen zijn voorzien van postzegels uit Singapore, Oekraïne, Frankrijk, het VK. Deze specifieke bundel heeft er veel uit Quebec, in het Frans geschreven door schoolkinderen. "We staan naast jullie", staat er in een brief.

Op één kaart staat een afbeelding van een lila vergeet-me-nietje. Daaronder heeft iemand ‘El Hiblu3’ geschreven. Deze drie jonge mannen weten dat de wereld hen niet is vergeten. Duizenden mensen over de hele wereld staan achter hen en eisen gerechtigheid. Doe met hun mee. 3 jongeren, 3 jaar, 3 woorden: laat de aanklacht vallen.