COP29: Leiders moeten zich verbinden tot eerlijke klimaatfinanciering en volledige afbouw fossiele brandstoffen

Azerbeidzjan is van 11 tot 22 november gastland voor de 29e Conference of Parties van de United Nations Framework Convention on Climate Change (UNFCCC) in Bakoe. De meer dan 190 partijen zullen verschillende onderwerpen bespreken. De belangrijkste: een nieuwe mondiale doelstelling voor klimaatfinanciering. Maar ook doelstellingen voor het beëindigen van de uitstoot van broeikasgassen, met name door fossiele brandstoffen uit te faseren. Hoe een rechtvaardige transitie naar een koolstofvrije economie in te zetten. Hoe maatregelen te ondersteunen om klimaatschade te verminderen. En hoe onvermijdelijk verlies en schade aan te pakken in landen met een lager inkomen die het zwaarst worden getroffen door klimaatschade. Dit terwijl zij het minst hebben bijgedragen aan klimaatverandering.

“Staten moeten voortbouwen op het besluit van eerdere VN-Klimaatconferenties en zich engageren voor een volledige, snelle, eerlijke en gefinancierde afbouw van fossiele brandstoffen. Dit vereist een akkoord over een fors verhoogde bijdrage aan het klimaatfonds om een rechtvaardige overgang naar een koolstofvrije economie te helpen financieren in landen met een lager inkomen – minstens een biljoen USD per jaar. Het huidige gebrek aan voortgang richting een akkoord over deze kwestie is schokkend. Eén biljoen USD lijkt misschien duur, maar de kosten voor de mensenrechten en de economie als we de status quo handhaven zijn niet te overzien. Het lot van de mensheid hangt ervan af.” aldus Agnès Callamard, secretaris-generaal van Amnesty International.

“De landen met een hoog inkomen die de grootste verantwoordelijkheid delen voor de klimaatcrisis moeten te goeder trouw onderhandelen om een ambitieuze en adequate doelstelling te bereiken en ze moeten hun verbintenissen nakomen. Ze moeten ook hun financiële bijdrage aanzienlijk verhogen voor aanpassing aan de significante klimaatschade die er nu al is en die zeer snel zal verergeren, en ook voor het VN-fonds om te reageren op verlies en schade om de mensen te helpen die het zwaarst worden getroffen door de gevolgen van de opwarming van de aarde.”

Net zoals de mensenrechtensituatie in het gastland, laat ook het akkoord dat de VN sloot met het gastland te wensen over inzake waarborgen voor bescherming van mensenrechten tijdens COP volgens Amnesty International. Daarom roept de organisatie staten op om actie te nemen om de vrijheid van meningsuiting en van vreedzaam protest te beschermen, inclusief van alle deelnemers op COP29. En er moet er ook waakzaamheid zijn voor de schadelijke invloed van lobbyisten voor fossiele brandstoffen.

Van het gastland in kwestie eist Amnesty International al langer dat het de mensenrechten respecteert. Al meer dan tien jaar pogen de Azerbeidzjaanse autoriteiten het middenveld, journalisten en critici het zwijgen op te leggen. Zo arresteerden de Azerbeidzjaanse autoriteiten recent de aan de VUB verbonden onderzoeker Bahruz Samadov op beschuldiging van “hoogverraad” omwille van zijn kritische artikels over het Nagorno-Karabach-beleid van Azerbeidzjan en zijn connecties met Armeense activisten. Maar ook mensen zoals klimaatverdediger Anar Mammadli worden vastgezet omdat ze het gebrek aan waarborgen voor mensenrechten tijdens COP29 onderlijnden.

“De mensenrechtensituatie in Azerbeidzjan is al lang zeer slecht wat betreft respect voor de vrijheid van meningsuiting en afwijkende meningen. Dat er nu een klimaattop plaatsvindt in het land, biedt opportuniteit om ervoor te zorgen dat zowel binnen de VN-omgeving, als erbuiten in het gastland mensenrechten gerespecteerd worden. ” aldus Wies De Graeve, directeur van Amnesty International Vlaanderen.

Amnesty’s aanbevelingen

In oktober 2024 publiceerde Amnesty International zijn aanbevelingen voor de partijen bij het UNFCCC en het Parijs-akkoord. In lijn met de wereldwijde beweging voor klimaatrechtvaardigheid benadrukt de organisatie de urgente noodzaak voor een fors verhoogde publieke financiële bijdrage die voor de landen en gemeenschappen in nood toegankelijk is.

Amnesty International roept de COP29-afgevaardigden en het UNFCCC-secretariaat op om onder andere de volgende aanbevelingen te implementeren:

• Mensenrechten centraal stellen bij alle besluitvorming rond klimaatmaatregelen. Ze moeten zorgen voor een snelle, redelijke en rechtvaardige transitie naar een koolstofvrije economie en het recht beschermen van eenieder op leven, gezondheid, voedsel, water, sanitaire voorzieningen, huisvesting, fatsoenlijk werk en een schoon, gezond en duurzaam milieu zonder discriminatie. Deze zaken zijn essentieel voor het bereiken van klimaatrechtvaardigheid.
• Klimaatfinanciering fors opschalen, met name voor aanpassing (zowel adaptatie als mitigatie) en verlies en schade, en dit in de vorm van subsidies, geen leningen. Degenen die het meest verantwoordelijk zijn voor de uitstoot moeten hier het meest aan bijdragen.
• Zich ertoe verbinden fossiele brandstoffen in alle sectoren volledig, snel, eerlijk en gefinancierd af te bouwen, zonder te vertrouwen op riskante en onbewezen technologieën of compensaties die niet tot daadwerkelijke vermindering van uitstoot leiden.
• Nieuwe nationale klimaatactieplannen ontwikkelen die voldoen aan de mensenrechten, en de opwarming van de aarde onder 1.5°C houden boven het pre-industrieel niveau. Hierbij moeten landen met een hoog inkomen die van oudsher een hogere uitstoot hebben het verst en het snelst gaan, evenals andere G20-landen met een hoge uitstoot en andere fossielebrandstof-producenten met een hoog inkomen.
• Het recht op vrije meningsuiting, vereniging en vreedzame vergadering beschermen voor alle deelnemers op de COP29 in Azerbeidzjan en de inwoners van het land, waar de vrijheid van meningsuiting, vereniging en vreedzame vergadering ernstig beperkt worden. Hanteer een robuust beleid op belangenverstrengeling om de invloed van de fossiele brandstofindustrie te beperken.

Achtergrond

Afgevaardigden van Amnesty International zullen bij COP29 aanwezig zijn van 9 tot 24 november. Zij zullen beschikbaar zijn voor interviews over de noodzaak om de mensenrechten centraal te stellen bij beslissingen over klimaatmaatregelen, en over de voortdurende aanval van de Azerbeidzjaanse regering op het maatschappelijk middenveld. Ook Carine Thibaut, directrice van Amnesty International Belgique francophone is aanwezig in Bakoe en beschikbaar voor (Nederlandstalige) interviews.

Aanbevelingen aan UNFCCC-partijen in 2024 voor klimaatmaatregelen in overeenstemming met de mensenrechten (Onderzoek, 23 oktober 2024)

COP29: Staten moeten aandringen bij Azerbeidzjaanse autoriteiten om aanval op maatschappelijk middenveld te stoppen (Nieuws, 8 oktober 2024)