Buitenlands huispersoneel in Qatar: bedrog, dwangarbeid en geweld
De Qatarese overheid slaagt er niet in om buitenlands huispersoneel te beschermen tegen uitbuiting, dwangarbeid en seksueel en fysiek geweld. Dit stelt Amnesty International in een nieuw rapport.
‘My sleep is my break: exploitation of domestic workers in Qatar’ beschrijft hoe vrouwen op basis van valse beloftes naar Qatar gelokt worden om er aan de slag te gaan als huishoudhulp en nadien verplicht worden om zeven dagen per week extreem veel uren te werken. Sommigen vrouwen getuigen in het Amnesty-rapport hoe ze ook fysiek en seksueel misbruikt werden.
“Buitenlands huispersoneel geniet in de Qatarese wetgeving geen enkele bescherming. Veel vrouwen vallen hierdoor ten prooi aan dwangarbeid en mensenhandel”, zegt Audrey Gaughran van Amnesty International.
“Buitenlands huispersoneel geniet in de Qatarese wetgeving geen enkele bescherming. Veel vrouwen vallen hierdoor ten prooi aan dwangarbeid en mensenhandel”, zegt Audrey Gaughran van Amnesty International.
“We spraken met verschillende vrouwen die bedrogen en misleid werden en geen kant meer op konden. Veel vrouwen krijgen van hun werkgever geen toelating om het huis te verlaten. Ze kunnen nergens terecht en worden bedreigd met fysiek geweld.”
In Qatar werken minstens 84.000 buitenlandse vrouwen als huishoudhulp. Ze zijn voornamelijk afkomstig uit Zuid- en Zuidoost-Azië. De vrouwen worden verplicht zeer lange dagen te werken, soms tot 100 uur per week. Velen krijgen geen enkele vrije dag. Vaak wordt hen een goed loon en eerlijke werkomstandigheden beloofd, maar bij aankomst in Qatar blijkt daar niets van te kloppen.
De Qatarese wetgeving voorziet geen limiet op werkuren of een verplichte vrije dag voor huispersoneel. Een klacht indienen op het ministerie van arbeid of een zaak aanspannen voor de arbeidsrechtbank is voor hen eveneens onmogelijk.
“Vrouwen die terechtkomen bij een gewelddadig huisgezin moeten het hoofd bieden aan de meest miserabele levensomstandigheden en hebben zeer weinig opties om hulp te zoeken. Als ze beslissen ervan door te gaan worden ze gezien als ‘weglopers’ wat een strafbaar feit is. ‘Weglopers’ riskeren opgesloten of het land uitgezet te worden”, aldus Audrey Gaughran.
Buitenlands huispersoneel valt in Qatar onder het restrictieve patronagesysteem. Dit systeem verbiedt buitenlandse werknemers het land te verlaten of van werk te veranderen zonder de toestemming van hun werkgever. Hoewel sommige vrouwen er wel in slagen een goede werkgever te vinden, zitten andere vrouwen letterlijk en figuurlijk gevangen in een gewelddadige situatie. Zij kunnen alleen ontsnappen door weg te lopen, maar dan riskeren ze gearresteerd, opgesloten en uitgewezen te worden. Bijna 95% van alle buitenlandse vrouwen in het centrum voor uitwijzing van Doha was huispersoneel.
Een Indonesische vrouw in het centrum toonde de Amnesty-onderzoekers het diepe litteken op haar borst. Ze vluchtte weg van haar vrouwelijke werkgever nadat die haar herhaaldelijk misbruikte en met een heet strijkijzer verbrandde. Ze moest er zeven dagen per week werken, werd gedurende maanden niet betaald en mocht het huis niet verlaten. Toen ze er uiteindelijk in slaagde te vluchten, werd ze meteen opgepakt door de politie en vastgezet in het centrum voor uitwijzing.
Fysiek en seksueel misbruik
Verschillende vrouwen getuigden bij de Amnesty-onderzoekers hoe ze werden geslagen, aan de haren getrokken, in de ogen gestoken en van de trap gegooid. Drie van hen gaven aan verkracht te zijn. Gerechtigheid vinden is voor hen enorm moeilijk. Geen enkele van de gewelddadige werkgevers uit de getuigenissen in het rapport van Amnesty werd al vervolgd of veroordeeld.
Een bijzonder gruwelijk verhaal is dat van een vrouw die beide benen en ruggengraat brak omdat ze uit het raam sprong om te ontsnappen aan een verkrachtingspoging van haar werkgever. De werkgever liet zich door het ongeval niet tegenhouden en verkrachte haar terwijl ze niet kon bewegen en ondraaglijk veel pijn had. Pas nadien belde hij de ambulance.
Zes maanden na het incident sprak Amnesty met haar. De vrouw zat nog steeds in een rolstoel. Ondanks haar verwondingen verwierp de openbare aanklager haar zaak wegens ‘gebrek aan bewijzen’. De vrouw keerde ondertussen terug naar de Filippijnen en haar werkgever werd nooit verantwoordelijk gehouden voor de feiten.
Vrouwen die seksueel misbruik aangeven, riskeren aangeklaagd te worden voor seksuele betrekkingen buiten het huwelijk, een illegale daad in Qatar. Dit wordt in de meeste gevallen bestraft met een jaar celstraf en uitwijzing. In maart 2013 was ongeveer 70% van de vrouwen in de gevangenis van Doha huispersoneel, onder hen zwangere vrouwen en 13 baby’s jonger dan twee jaar die samen met hun moeder werden opgesloten.
Het verbod op seksuele betrekkingen buiten het huwelijk moet onmiddellijk geschrapt worden uit de Qatarese wetgeving, zo stelt Amnesty International.
Tijd voor verandering
Amnesty International oefent druk uit op de Qatarese autoriteiten om eindelijk de arbeidsrechten van huispersoneel te erkennen in de wetgeving. De overheid heeft dit in de voorbije jaren al meermaals aangekondigd, maar ondernam nog geen concrete stappen.
“Naar aanleiding van de FIFA wereldbeker van 2022 kwam de benarde situatie van migrantenarbeiders in de bouwsector al ter sprake, maar het gebrek aan arbeidsbescherming voor buitenlands huispersoneel blijft onderbelicht. Deze mensen zitten geïsoleerd in de huizen van hun werkgever waardoor ze nog gemakkelijker slachtoffer worden van mishandeling”, zegt Audrey Gaughran.
“Beloftes van de overheid om de rechten van het buitenlands huispersoneel te beschermen, hebben tot nu toe niets opgeleverd. Qatar moet dringend stoppen met het maken van loze beloftes en de basisrechten van huispersoneel erkennen en respecteren.”
Achtergrond
Het onderzoek van Amnesty is gebaseerd op interviews met 52 buitenlandse huishoudsters. De mensenrechtenorganisatie sprak ook met de overheidsvertegenwoordigers, ambassades van de herkomstlanden en wervingsbureaus. De onderzoekers van Amnesty International bezochten eveneens een uitwijzingscentrum en een gevangenis.
In november 2013 publiceerde Amnesty al een rapport over wantoestanden in de Qatarese bouwsector. De Qatarese overheid kondigde toen aan dat het advocatenkantoor DLA Piper de bevindingen van Amnesty International zou bekijken. DLA Piper doet dit binnen een breder onderzoek naar de situatie van buitenlandse werknemers in Qatar. Hun verslag wordt verwacht in komende weken.
