In Azerbeidzjan moet België zijn stem laten horen voor klimaatrechtvaardigheid én mensenrechten

Bahruz Samadov is geen alleenstaand geval. Neem Anar Mammadli, een bekende mensenrechtenverdediger die aan het hoofd staat van het Centre for Election Monitoring and Democracy Studies en op 29 april 2024 werd gearresteerd en beschuldigd van het smokkelen van geld naar Azerbeidzjan. Of Ulvi Hasanlin die directeur is van het onafhankelijke Azerbeidzjaanse mediakanaal Abzas Media en in november 2023 werd gearresteerd nadat Abzas Media beschuldigingen van corruptie aan het adres van de regering had gepubliceerd.

Naar schatting 300 mensen - mensenrechtenverdedigers, journalisten, vreedzame demonstranten, advocaten en politieke activisten – worden in Azerbeidzjan vastgehouden na oneerlijke processen op grond van politiek gemotiveerde aanklachten. Onder druk van de autoriteiten zijn veel middenveldorganisaties gesloten. Ook onafhankelijke media werden het zwijgen opgelegd, onder meer door journalisten te arresteren en nieuw wetten die de pers aan banden leggen.

Hoewel de onderdrukking van kritische stemmen in Azerbeidzjan verre van nieuw is in het land dat al meer dan twintig jaar wordt geregeerd door president Ilham Aliyev, is de situatie duidelijk verslechterd sinds de aankondiging dat de klimaatconferentie van de Verenigde Naties (COP29) in de hoofdstad Bakoe zal worden gehouden.

Als gastland van COP29 heeft Azerbeidzjan een overeenkomst met de VN ondertekend waarin de voorwaarden voor het organiseren van de conferentie zijn vastgelegd. Deze overeenkomst biedt bij lange niet voldoende garanties voor de COP29-deelnemers. Zo is bepaald dat deelnemers de Azerbeidzjaanse wetten moeten respecteren en zich niet mogen mengen in binnenlandse aangelegenheden. Deze clausule opent de deur voor de Azerbeidzjaanse autoriteiten om ook internationale middenveldvertegenwoordigers in het vizier te nemen en het zwijgen op te leggen.

COP29 start over precies een week. Tenzij er nog drastisch bijgestuurd wordt, zullen onafhankelijke maatschappelijke organisaties en kritische stemmen - met name uit Azerbeidzjan - niet vrij en voluit kunnen deelnemen aan deze belangrijke top in de strijd tegen klimaatverandering. Dat is nefast want het is cruciaal dat de (kritische) stemmen van het maatschappelijk middenveld worden gehoord om ervoor te zorgen dat de onderhandelingen een voldoende ambitieus resultaat opleveren.

Een Belgische delegatie die onze regeringen vertegenwoordigt, reist naar Bakoe om deel te nemen aan COP29. Het is essentieel dat hun deelname aan de klimaatonderhandelingen bijdraagt tot echte vooruitgang op het vlak van klimaatrechtvaardigheid. Maar het is even essentieel dat de vertegenwoordigers van de federale, Brusselse en Vlaamse regeringen hun stem laten horen voor het respect voor de mensenrechten in het gastland van COP29. Om te beginnen moeten ze pleiten voor respect voor de vrijheid van meningsuiting en voor de vrijlating van Bahruz Samadov en alle anderen die willekeurig of vanwege hun afwijkende of kritische mening worden vastgehouden.

De Azerbeidzjaanse autoriteiten willen COP29 gebruiken om hun imago op te poetsen en hun positie op het internationale toneel te versterken. Goed wetend welke meedogenloze onderdrukking van dissidente stemmen aan de gang is in Azerbeidzjan, mogen de Belgische autoriteiten zich niet laten misleiden door die PR-strategie. Respect voor de mensenrechten moet een centrale boodschap zijn bij hun bezoek aan Bakoe. Zwijgen zou neerkomen op instemmen.

Wies De Graeve, directeur Amnesty International Vlaanderen & Carine Thibaut, directrice Amnesty International Belgique francophone, mee onderschreven door Greenpeace, Canopea, ACV en ABVV