Amnesty’s initiële reactie op het federale regeerakkoord

Buitenlands beleid

Het regeerakkoord bevestigt de Belgische inzet voor het internationaal recht, de mensenrechten en de strijd tegen straffeloosheid. Amnesty International juicht die houding toe en roept op om de principes op concrete en coherente wijze doorheen het hele buitenlandse optreden om te zetten en zich te hoeden voor dubbele standaarden.

“De Belgische effectiviteit en geloofwaardigheid in zijn buitenlands optreden zal mee afhangen van hoe consequent de principes worden verdedigd. Of het nu gaat om de Russische agressie in Oekraïne, het stoppen van de Iraanse politiek van gijzelneming of de genocide die Israël begaat tegen Palestijnen in Gaza: het ambitieniveau moet steeds zijn om de verantwoordelijken voor internationale misdrijven verantwoording te doen afleggen en om straffeloosheid tegen te gaan.” legt Wies De Graeve uit, directeur van Amnesty International Vlaanderen.

Asiel en migratie

Amnesty International waarschuwt tegen de voorstellen rond asiel en migratie die de rechten van mensen die internationale bescherming zoeken, dreigen te schenden.

“Wat op tafel ligt is uiterst zorgwekkend. De eenzijdige focus op het proberen verminderen van het aantal mensen die in België aankomen en bescherming kunnen krijgen, kan het fundamentele principe ondermijnen dat iedereen, ongeacht hoe ze een land binnenkomen, het recht heeft om bescherming te vragen. Dat tezelfdertijd de weinige veilige en legale toegangswegen voor internationale bescherming verder beperkt of afgesloten worden, is zeer kwalijk.” zegt Wies De Graeve.

“Verrassende afwezige in het deel over asiel en migratie zijn concrete stappen om op korte termijn te zorgen dat alle asielzoekers die daar recht op hebben, opvang krijgen. Al meer dan drie jaar kiest de Belgische overheid om zijn verplichtingen te negeren en zo duizenden mensen het onderdak en de basisondersteuning te ontzeggen waar ze recht op hebben. Duizenden mensen worden gedwongen om te overleven in omstandigheden die de menselijke waardigheid en andere mensenrechten schenden. Ook vandaag wachten meer dan 2.200 mensen op de opvang waar ze recht op hebben. De prioriteit van de nieuwe regering zou moeten liggen bij een dringende oplossing voor deze mensenrechtencrisis die al veel te lang kan aanslepen.”

“In plaats daarvan staan er toekomstperspectieven over een vermindering van het aantal beschikbare plaatsen en wordt er gerekend op een daling van het aantal mensen dat asiel aanvraagt, iets waar gezien de veelheid aan conflicten en mensenrechtencrises doorheen de wereld sterk aan getwijfeld kan worden.”

Amnesty International is ook erg bezorgd over plannen die de externalisering van het asielbeleid beogen – zoals plannen om asielaanvragen te behandelen in centra buiten de EU – en die onverenigbaar dreigen te zijn met de Belgische mensenrechtenverplichtingen.

“De regering stelt wel dat “het recht op asiel en bescherming (…) fundamenteel [is]” maar het akkoord stelt daar bijzonder weinig tegenover om dat waar te maken, bijvoorbeeld door middel van een beleid dat het internationaal recht echt respecteert en zorgt voor veilige en legale routes. Integendeel, het vooropgestelde beleid riskeert de mensenrechten, bescherming en solidariteit stevig te schaden.”

Recht op abortus

Amnesty International voert net als tal van andere organisaties campagne om de Belgische wetgeving rond abortus in lijn te brengen met de internationale mensenrechten, onder meer door een verdere decriminalisering en door te zorgen dat resterende obstakels en ongelijke toegang tot deze noodzakelijke gezondheidszorg worden weggewerkt.

“We nemen er akte van dat het akkoord stelt dat het debat verder wordt gezet op basis van de uitkomsten van de expertencommissie. De verdere stilstand is onaanvaardbaar en doet afbreuk aan de rechten van iedereen die in België een abortus wenst. Het is moeilijk te vatten dat nog meer tijd verloren moet gaan om de wetswijzigingen door te voeren: het rapport van de expertencommissie werd bijna twee jaar geleden gepubliceerd en intussen uitvoerig besproken.”

Strijd tegen seksueel geweld en tegen verschillende vormen van discriminatie

De plannen van de regering om de bestaande en toekomstige zorgcentra na seksueel geweld verder uit te bouwen en te verankeren, lijken in lijn met Amnesty’s aanbevelingen. Deze maatregelen moeten gepaard gaan met volgehouden aandacht en met de verplichte permanente vorming van politiediensten en andere betrokken actoren.

Amnesty International is ook zeer verheugd te lezen dat België zich in zal zetten tegen ageisme en zich wil engageren om te komen tot een VN-Conventie over ouderenrechten.

Ook de ambitie om te komen tot een “ambitieus interfederaal actieplan tegen racisme, discriminatie, xenofobie, antisemitisme, islamofobie en onverdraagzaamheid” (iets waar België zich al meer dan 20 jaar vruchteloos toe engageert) juicht Amnesty toe. Het is voor de mensenrechtenorganisatie essentieel dat dit plan institutioneel en structureel racisme frontaal aanpakt, specifieke en meetbare actiepunten bevat, een nauwkeurig tijdschema heeft, over voldoende budget beschikt en wordt ontwikkeld in samenwerking met relevante belanghebbenden in elke fase van het proces.

“Met het oog op de begrotingsplannen van de nieuwe regering dringen we er ook op aan dat instellingen die mensenrechten en gelijkheid bevorderen in België over voldoende middelen beschikken om hun missie te vervullen,” voegt Wies De Graeve toe.

Het recht op protest en het gebruik van gezichtsherkenningstechnologie

Het gerechtelijk verbod op demonstraties, een plan dat een jaar geleden werd opgegeven na protest van vakbonden en middenveldorganisaties, is opgenomen in het federale regeerakkoord, wat Amnesty International ernstige zorgen baart.

“Dit is een onaanvaardbare stap terug. Zoals de debatten tijdens de vorige legislatuur overvloedig hebben aangetoond zou het gerechtelijk betogingsverbod een onverantwoorde en onnodige inperking op de vrijheid van meningsuiting en op het recht op protest vormen – allebei zaken die de regering nochtans aanhaalt als “fundamentele pijlers”.”

Amnesty International verzet zich ook tegen de “inzet van gezichtsherkenningstechnologie” zoals opgenomen in het hoofdstuk “veiligheid”. Wies De Graeve waarschuwt: “Ons onderzoek in tal van landen toont dat deze technologie leidt tot het verstikken van het recht op protest en tot het lastigvallen van minderheden. Gezichtsherkenningstechnologie om mensen te identificeren bedreigt de vrijheid van meningsuiting en van vreedzame vergadering en ondermijnt gelijkheid en non-discriminatie. Die technologie inzetten voor identificatie is een vorm van massasurveillance en inherent in strijd met het recht op privacy. Met dergelijke kwalijke technologie moet je niet experimenteren – je moet ze verbieden.”

Mensenrechten centraal zetten

Amnesty International roept de nieuwe regering op om mensenrechten centraal te stellen doorheen het beleid en de acties.

“In het licht van de existentiële bedreigingen voor het internationale mensenrechtensysteem in de wereld en de uitholling van diezelfde rechten in België, in het bijzonder in de context van de crisis in de opvang van asielzoekers, roepen we de regering op om vastberadenheid en ambitie te tonen als het gaat om het respect voor de grondrechten. We zullen niet tolereren dat de Belgische staat zich onttrekt aan zijn verplichtingen en zoals altijd zal Amnesty International, welke regering er ook aan de macht is, er op toezien dat de mensenrechten van iedereen worden gewaarborgd”, besluit Wies De Graeve.