Amnesty vraagt grondig onderzoek naar overlijden van Jozef Chovanec

Amnesty International reageert geschokt op de beelden die gisteren werden verspreid over de behandeling van Jozef Chovanec en roept op tot grondig onderzoek. De organisatie wijst ook op het politieke falen om dit soort drama’s te voorkomen of beter aan te pakken. Er is nood aan structurele maatregelen zoals beter toezicht in detentiecentra.

In februari 2018 stierf Jozef Chovanec in een cel op de luchthaven van Charleroi na hardhandig en langdurig optreden van de politie waarbij uiterst ongepast en ook racistisch gedrag ten toon werd gespreid door agenten – één agente bracht de Hitlergroet.

Grondig onderzoek

De verspreide beelden zijn niet volledig maar lijken aan te geven dat Jozef Chovanec in verwarde toestand was, zichzelf schade aan het berokkenen was en hulp nodig had. Dit rechtvaardigt echter niet de manier waarop de politie is tussengekomen.

Amnesty International roept op tot een volledig onderzoek naar de feiten en naar de gruwelijke sfeer die er tijdens het incident leek te zijn. Samen met het Platform Stop Etnisch Profileren roept Amnesty op om te onderzoeken of racisme een factor was doorheen het optreden van de politie, van bij het eerste contact tot aan zijn dood.

Ook het uitblijven van interne actie moet onderzocht worden: “Het is onbegrijpelijk dat het nodig is om beelden naar de pers te lekken alvorens er maatregelen – erg milde, overigens – worden genomen”, zegt Eva Berghmans, beleidsverantwoordelijke van Amnesty International Vlaanderen.

Amnesty verzoekt de overheid ook om alle gevallen te onderzoeken waarbij mensen te maken krijgen met politiegeweld, zeker wanneer dat de dood tot gevolg heeft. Onder meer (tekorten inzake) protocollen in moeilijke medische situaties moeten daarbij worden onderzocht en aangescherpt.

Jonathan Jacob

Het hele incident herinnert zeer pijnlijk aan de dood van Jonathan Jacob. Jacob stierf in januari 2010 in een politiecel na een gewelddadige interventie door politieagenten. Ook toen leek er pas schot in het onderzoek te komen nadat camerabeelden in een televisiedocumentaire werden uitgezonden – drie jaar na de feiten.

Amnesty International en het VN-Comité tegen foltering uitten in 2013 ernstige bezorgdheden over hoe dat overlijden werd onderzocht en maakten aanbevelingen om straffeloosheid voor onrechtmatig politieoptreden weg te werken, en om het toezicht op de politie en op plaatsen van detentie te versterken.

Politiek falen

“De zeer beperkte vooruitgang rond die aanbevelingen wijst ook op politiek falen”, aldus Eva Berghmans. “België blijft nalaten om de structuren uit te bouwen die bedoeld zijn om dit soort van drama’s zo veel als mogelijk te voorkomen. Een treffend voorbeeld is dat sinds 2005 alle opeenvolgende regeringen beloven dat het toezicht op plaatsen van detentie in lijn zal gebracht worden met de internationale standaarden. En nog steeds is dat niet gebeurd.”

België zegt sinds 2005 partij te willen worden bij het Facultatieve protocol bij het VN-antifolterverdrag. Daarvoor moet een nationaal preventiemechanisme ingericht worden om misbruik, mishandeling en foltering te voorkomen en aan te pakken in alle plaatsen van detentie.

“Vijftien jaar na de ondertekening blijft de boodschap: “we’re working on it” en dat is bijlange na niet meer genoeg”, besluit Eva Berghmans.