Amnesty maakt zich zorgen over mensenrechten tijdens Congolese verkiezingscampagne
Met meer dan twee jaar vertraging gaan de Congolezen op 23 december naar de stembus om een nieuwe president te kiezen. Tegelijk vinden ook verkiezingen plaats voor het parlement en de 26 provinciale raden.
Vandaag start de officiële verkiezingscampagne, maar die zal in een vijandig politiek klimaat verlopen en de burgers weinig ruimte laten om hun mensenrechten vrij en veilig uit te oefenen, waarschuwt Amnesty International.
De regering heeft alle betogingen verboden die niet georganiseerd zijn door politici die dicht bij de uittredende president Joseph Kabila staan. Aanhangers van de oppositie en mensen die vragen om meer veiligheid en een betere dienstverlening, kregen te maken met bedreigingen, intimidatie, pesterijen, arrestaties en geweld bij het uiteendrijven van hun bijeenkomsten. Vaak zijn daarbij doden en gewonden gevallen.
Overheid duldt geen tegenspraak
“De autoriteiten zijn vastberaden om geen enkele tegenspraak te dulden. Dat blijkt het duidelijkst uit hun onophoudelijk onderdrukken van elke vorm van kritiek en van elke vraag vanuit het publiek, of die nu gaat om de penibele veiligheidssituatie in het land, sociale wantoestanden of het huidige verkiezingsproces”, zegt Joan Nynanyuki van Amnesty International.
Op 15 november overleden twee studenten van de Universiteit van Kinshasa aan de schotwonden die ze hadden opgelopen toen de politie onwettig gebruik maakte van dodelijk geweld om een vreedzame studentenbetoging uiteen te drijven. De agenten die de kogels afvuurden, werden gearresteerd en aangeklaagd voor de rechtbank. Maar officieren hoger in rang moeten nog verantwoording afleggen voor het sturen van gewapende politiemannen naar de universiteitscampus.
In augustus werden in Lubumbashi vijf mensen gedood tijdens een betoging tegen het verbod dat de verbannen oppositieleider Moise Katumbi opgelegd had gekregen om naar zijn land terug te keren en er zich te laten registreren als presidentskandidaat.
“De autoriteiten stellen zich totaal vooringenomen en partijdig op: ze laten publieke bijeenkomsten van de regeringspartij toe, maar onderdrukken kritiek, meetings en protesten van oppositie-aanhangers en van al wie de regering bekritiseert”, zegt Joan Nyanyuki.
Willekeurige arrestaties en opsluitingen
In augustus 2018 maakte president Kabila duidelijk dat hij de grondwet zou naleven en zich geen derde keer kandidaat zou stellen voor het presidentschap. Sindsdien heeft Amnesty International meer dan 150 willekeurige arrestaties en opsluitingen over het hele land geregistreerd, waaronder de arrestatie van 28 jonge activisten in Kinshasa die de geloofwaardigheid van de komende verkiezingen in vraag zouden hebben gesteld.
Zeker vijftig van de willekeurig opgepakte mensen zaten langdurig opgesloten, sommigen werden geslagen. Twee politiemannen werden in september gearresteerd en twee weken lang opgesloten wegens “passiviteit” en het “niet opvolgen van hiërarchische bevelen”, omdat ze geen einde hadden gemaakt aan een vreedzame protestactie van activisten van de beweging La LUCHA (Lutte pour le Changement, Strijd voor Verandering) in Kananga, in het centrum van het land.
Oproep van Amnesty International
De autoriteiten moeten onmiddellijk het algemene verbod op openbare bijeenkomsten opheffen en iedereen toelaten vreedzaam meetings en bijeenkomsten te organiseren en bij te wonen, zonder overheidsbemoeienis.
De regering moet ook onmiddellijk iedereen vrijlaten die willekeurig werd opgesloten voor vreedzaam protest. Onder hen vier Filimbi-activisten, die sinds december 2017 gevangen zitten en zeven activisten van Les Congolais Debout, die sinds september 2018 in eenzame opsluiting zitten.
Politieke en pro-democratie-activisten die in ballingschap verblijven, moeten de toestemming krijgen om terug te keren naar het land en er hun activiteiten voort te zetten.
Laat journalisten hun werk doen
Amnesty International roept de regering ook op de werking van internet en sociale media op geen enkele manier te verstoren en te verzekeren dat journalisten ongehinderd hun werk kunnen doen.
“We zijn bezorgd over de invoering van een verplichting van juli 2017 voor buitenlandse correspondenten, die telkens een accreditatie moeten aanvragen als ze andere delen van het land willen bezoeken dan het gebied waar ze oorspronkelijk geaccrediteerd waren. Deze verplichting is een ernstige inbreuk op de persvrijheid en moet onmiddellijk geschrapt worden”, zegt Joan Nyanyuki.
“Binnen- en buitenlandse journalisten moeten zich vrij kunnen bewegen in de DRC om meteen verslag te kunnen uitbrengen van gebeurtenissen van openbaar belang zonder telkens vooraf de toelating te moeten vragen.”
De regering moet er alles aan doen om de veiligheid te waarborgen tijdens de campagne en de verkiezingen. Ze moet iedereen die ervan verdacht wordt verantwoordelijk te zijn voor schendingen van de mensenrechten rekenschap doen afleggen.
De VN-vredesmacht moet proactief bijdragen tot de bescherming van burgers tegen welke schade ook, of ze nu veroorzaakt wordt door de regeringstroepen of rebellen, overeenkomstig het mandaat van de VN-Veiligheidsraad.
40 miljoen kiezers
De verkiezingen voor een president, parlement en provinciale raden in de Democratische Republiek Congo waren oorspronkelijk gepland in november 2016. Meer dan twee jaar later, op 23 december 2018, is het dan toch zover.
Meer dan 40 miljoen mensen hebben zich als kiezer laten registreren.
De huidige president Joseph Kabila, wiens ambtstermijn officieel eindigde in 2016, heeft er zich uiteindelijk bij neergelegd geen derde ambtstermijn na te streven. Hij koos de voormalige minister van Binnenlandse Zaken Emmanuel Ramazani Shadary als de kandidaat van zijn partij.