Amnesty International roept de Iraanse autoriteiten op om Olivier Vandecasteele onmiddellijk vrij te laten
Olivier Vandecasteele, een 41-jarige Belgische hulpverlener, wordt sinds 24 februari 2022 willekeurig vastgehouden in Iran. Hij zit vast in omstandigheden die lijken op gedwongen verdwijning en strijdig zijn met het verbod op foltering en andere mishandeling. Hij zou een celstraf van 28 jaar hebben gekregen voor onbekende aanklachten en had tijdens het proces geen toegang tot een advocaat van zijn keuze. Amnesty International eist de onmiddellijke vrijlating van Vandecasteele en onderzoek naar de mensenrechtenschendingen waar hij het slachtoffer van werd.
Update – op 4 januari werd bekend dat de veroordeling van Olivier Vandecasteele te maken zou hebben met “spionage en het tegenwerken van de nationale veiligheid”. Dit verandert niets aan het arbitraire karakter van zijn opsluiting, noch aan de oproep om hem onmiddellijk vrij te laten.
Olivier Vandecasteele werd op 24 februari opgepakt door agenten van de Iraanse Revolutionaire Garde, toen hij een korte reis maakte in Iran waar hij verscheidene jaren had gewerkt als humanitair hulpverlener bij internationale organisaties. Hij werd vastgehouden in de Evin-gevangenis in Teheran tot augustus 2022.
In de Evin-gevangenis kreeg Vandecasteele geen advocaat om hem bij te staan tijdens ondervragingen en werd hij onderworpen aan foltering en andere mishandeling, onder meer door langdurige eenzame opsluiting in een kamer waar 24 uur per dag fel licht brandde en in erg koude omstandigheden zonder schoenen of sokken. In augustus 2022 brachten de Iraanse autoriteiten hem over naar een onbekende plaats. De toestand lijkt sterk op een gedwongen verdwijning: de autoriteiten laten de familie niet weten waar hij wordt vastgehouden en hij heeft geen toegang tot een onafhankelijke advocaat van zijn keuze.
Sindsdien heeft Olivier Vandecasteele enkele korte, onregelmatige telefoongesprekken kunnen hebben met zijn familie, vermoedelijk steeds in aanwezigheid van Iraanse agenten. Zijn familie vernam tijdens die gesprekken dat hij zou worden vastgehouden in een keldercel zonder ramen. Daglicht of frisse lucht heeft hij maar 15 minuten per dag. Sinds zijn arrestatie is hij sterk vermagerd en zijn teennagels zijn afgevallen, waardoor er ernstige bezorgdheid is over zijn gezondheid. De familie vernam ook dat hij bloedblaren op zijn tenen heeft en dat hij lijdt aan tand- en maagproblemen. Op 15 november 2022 is Olivier Vandecasteele een hongerstaking begonnen uit protest tegen zijn voortdurende willekeurige detentie.
28 JAAR CEL, AANKLACHT ONBEKEND
Op 14 december 2022 lichtte de Belgische regering zijn familie in dat Olivier Vandecasteele was veroordeeld door de Iraanse autoriteiten tot een gevangenisstraf van 28 jaar. Er is geen informatie bekend over de aard van de aanklacht noch over de rechtbank die de veroordeling en het vonnis heeft uitgesproken. Het nieuws over de veroordeling werd verteld door Olivier Vandecasteele zelf, tijdens een consulaire meeting op 28 november. Hij vertelde dat hij naar een rechtbank werd gebracht en werd veroordeeld, zonder bijstand van een advocaat van zijn keuze.
Gezien de ernst van de schendingen van het recht op een eerlijk proces, besluit Amnesty International dat de detentie van Olivier Vandecasteele willekeurig is.
Amnesty International roept de Iraanse autoriteiten op om Olivier Vandecasteele onmiddellijk vrij te laten. In afwachting van zijn vrijlating moeten de Iraanse autoriteiten hem beschermen tegen verdere foltering en andere mishandeling, ervoor zorgen dat hij regelmatig telefoongesprekken met familie kan hebben, adequate medische verzorging krijgt, toegang heeft tot een advocaat van eigen keuze en vrijelijk consulaire bijstand kan krijgen van de Belgische autoriteiten.
Er moet een onafhankelijk, doeltreffend en onpartijdig onderzoek worden ingesteld naar degenen die betrokken zijn bij de mensenrechtenschendingen tegen Olivier Vandecasteele, waaronder foltering, en de verdachten moeten in een eerlijk proces worden berecht.
DRUKKINGSMIDDEL
De willekeurige detentie van Olivier Vandecasteele vindt plaats in de context van een lange geschiedenis, waarbij de Iraanse autoriteiten mensen met buitenlandse of dubbele nationaliteit arbitrair gevangenhouden en hen als drukkingsmiddel gebruiken. Dit werd eerder benadrukt door de speciale VN-rapporteur voor de situatie van de mensenrechten in Iran en de VN-werkgroep inzake arbitraire detentie.
De bezorgdheid dat Olivier Vandecasteele als pasmunt wordt gebruikt, wordt versterkt door verklaringen van de Belgische minister van Justitie. Die stelde dat de arrestatie van Olivier Vandecasteele een rechtstreeks gevolg is van de veroordeling van Asadollah Asadi in België. Deze voormalige Iraanse diplomaat werd in juni 2018 gearresteerd en vervolgens in februari 2021 door een strafrechtbank in België tot 20 jaar gevangenisstraf veroordeeld voor zijn rol in een verijdelde bomaanslag op een meeting in Frankrijk in 2018.
Amnesty International dringt er opnieuw op aan om hierover onderzoek te verrichten: alle staten waarvan onderdanen op enigerlei wijze in Iran worden of werden vastgehouden, moeten onderzoeken of de vrijheidsberoving neerkomt op gijzeling, een misdrijf onder internationaal recht. De staten moeten alle passende maatregelen nemen om de vrijlating te bekomen van gegijzelde personen en moeten actie ondernemen om te zorgen dat de verantwoordelijken voor dit internationale misdrijf ter verantwoording worden geroepen.
