Academici opgesloten aan Egyptische ambassade voor student Ahmed Samir Santawy

Ahmed Samir Santawy zit al 16 maanden opgesloten in een Egyptische cel. Hij wordt vervolgd omdat hij ervan verdacht wordt kritiek te hebben geuit op de Egyptische autoriteiten via sociale media. Hij ontkent echter de berichten geschreven te hebben.

“Zelfs als Ahmed de bewuste berichten geschreven zou hebben, dan nog is het onbegrijpelijk dat de Egyptische student hiervoor in de gevangenis zit, laat staan veroordeeld zou worden tot 5 jaar cel”, zegt Eva Davidova, woordvoerder van Amnesty International Vlaanderen.

Amnesty International beschouwt Ahmed Samir Santawy als een gewetensgevangene, die uitsluitend wordt vastgehouden wegens zijn academisch werk op het gebied van gender en godsdienst, en dringt aan op zijn onmiddellijke en onvoorwaardelijke vrijlating.

Uitspraak verwacht op 4 juli

Het proces tegen Ahmed Samir Santawy wordt voor een noodrechtbank gevoerd, ook al werd de noodtoestand eind oktober 2021 opgeheven. Tegen de uitspraak van dat vonnis kan geen beroep aangetekend worden. Het kan enkel bekrachtigd of vernietigd worden door de Egyptische president. Tijdens een hoorzitting op 6 juni kon zijn advocaat zijn verdediging pleiten. Er wordt een uitspraak verwacht op 4 juli.

Rectoren en academisch personeel van verschillende Belgische universiteiten hebben eerder hun bezorgdheid geuit over het monddood maken van academici in Egypte, en over de gevangenschap van student Ahmed Samir Santawy in het bijzonder. Kritisch denken en vrije meningsuiting zijn kernwaarden die centraal staan in de academische vrijheid. Met deze actie wil Amnesty zoveel mogelijk druk uitoefenen voordat het vonnis bekend wordt gemaakt.

Bijna 30.000 mensen ondertekenden de petitie van Amnesty International die de onmiddellijke vrijlating eist van Ahmed Samir Santawy. Tijdens de actie probeerden activisten de handtekeningen te overhandigen aan de Egyptische ambassade, maar ze werden geweigerd. Amnesty zal de petitiehandtekeningen alsnog opsturen via de post.

‘Loze beloftes van Egypte’

“Sinds het bezoek van al-Sisi hier in Brussel krijgen we loze beloftes dat Ahmed vrij zal komen. Maar waarom moest er dan een nieuw proces komen? En waarom werden de hoorzittingen keer op keer uitgesteld? Genoeg is genoeg! Ik sta vandaag aan de Egyptische ambassade in Brussel, met de vraag: laat Ahmed vrij en breng hem bij me terug”, aldus Souheila Yildiz, de partner van Ahmed Samir Santawy.

“Ahmed zit nu al 16 maanden in de gevangenis. Al die tijd heb ik hem niet gezien. Als zijn familie me vertelt dat zijn haar lang is geworden, dat hij lachte toen ze hem in de rechtbank zagen… Ik kan me alleen maar proberen voor te stellen hoe dat was. Al die tijd zonder hem… Ik wil hem gewoon hier bij me.”

“We kunnen onze ogen niet blijven sluiten voor de schendingen van de mensenrechten in Egypte. Met nog maar enkele maanden te gaan tot COP27, kunnen we niet over klimaatkwesties gaan praten zonder de mensenrechten en sociale rechten van mensen in Egypte aan de orde te stellen. Het is onvoldoende ons verbeteringen op het gebied van de mensenrechten te beloven zonder de resultaten op het terrein te zien,” zegt Simon Moutquin, voorzitter van de Interparlementaire Unie België-Egypte.

“Het lot van Ahmed Samir is emblematisch voor de tienduizenden gewetensgevangenen die in Egypte in de gevangenis wegkwijnen. Ik had onlangs een ontmoeting met de Egyptische ambassadeur die mij verzekerde dat hij zou worden vrijgelaten; nu willen wij dat het effectief gebeurt.”

Achtergrond

Ahmed Samir Santawy is masterstudent sociologie en antropologie aan de Centraal Europese Universiteit in Wenen. Op 15 december 2020 reisde Ahmed van Oostenrijk naar Egypte voor zijn jaarlijkse vakantie bij vrienden en familie. Hij bleef langer dan voorzien omdat alle lessen online plaatsvonden wegens de coronapandemie. Op 23 januari 2021, in het midden van de nacht, vielen gemaskerde en zwaarbewapende agenten zonder huiszoekingsbevel het ouderlijk huis van Ahmed binnen. Ahmed was er op dat moment niet. Zijn vader en broer werden ondervraagd en duidelijk gemaakt dat Ahmed zich moest melden op het politiekantoor.

Op 1 februari meldde Ahmed zich vrijwillig aan, waarop hij aangehouden werd. Ahmed was gedurende 5 dagen het slachtoffer van gedwongen verdwijning en zegt tijdens ondervragingen geblinddoekt, geslagen en geschopt te zijn. Pas op 6 februari kwam Ahmed terug op de radar toen hij moest verschijnen voor de Hoge Aanklager voor Staatsveiligheid (de SSSP).

Tijdens zijn eerste verhoor werd hij ondervraagd over zijn academisch onderzoekswerk over islam, vrouwenrechten en abortus. Zijn masterscriptie gaat over de seksuele en reproductieve rechten van vrouwen in Egypte.

De autoriteiten bevroegen hem ook over een Facebook-groep die kritisch staat tegenover de Egyptische overheid. Ahmed ontkent dat hij de bewuste berichten op sociale media heeft geschreven. Amnesty heeft de inhoud van de posts geanalyseerd en vastgesteld dat het schrijven ervan valt onder het recht op vrijheid van meningsuiting.

Op 24 juni 2021 werd Ahmed Samir Santawy door een noodrechtbank veroordeeld tot 4 jaar gevangenisstraf. In februari 2022 werd een nieuw proces bevolen. Het komt opnieuw voor een noodrechtbank, ook al is de noodtoestand in het land al lang opgeheven.

“Elke keer er telefoon is uit Egypte, elke keer er een hoorzitting is, is er hoop voor Ahmeds familie en mezelf dat dit het telefoontje is waarop we zaten te wachten. Elke keer als blijkt dat een hoorzitting uitgesteld is, of erger nog, toen Ahmed vorig jaar veroordeeld werd tot 4 jaar cel, storten onze werelden even in”, aldus Souheila Yildiz.

Amnesty International blijft Ahmed Samir Santawy beschouwen als een gewetensgevangene, die uitsluitend wordt vastgehouden vanwege zijn academische interesses en onderzoek dat zich richt op gender en religie, en blijft zijn onmiddellijke en onvoorwaardelijke vrijlating eisen.

Ahmed en zijn verloofde Souheila Yildiz waren van plan om, nadat Ahmed zou afstuderen in juni 2021, naar Gent te verhuizen en er te trouwen. Ze leerden elkaar kennen in Egypte toen Souheila daar tijdelijk met haar moeder en zussen woonde van haar 10e tot 25e levensjaar.

De aanhouding en veroordeling van Ahmed gebeurt tegen de achtergrond van een ongeziene repressie in Egypte tegen elke dissidente stem en tegen het recht op vrijheid van meningsuiting, vereniging en vreedzame samenkomst.