5 successen voor vrouwenrechten

De rechten van vrouwen en meisjes beschermen behoort tot de kern van wat Amnesty doet. Hier zijn enkele recente successen waarvoor we mee campagne voerden, samen met de vele burgeractivisten die zich onvermoeibaar inzetten om wezenlijke veranderingen te realiseren.

1. Gratis anticonceptie en overwinning op gedwongen huwelijken in Burkina Faso

Een vrouw met haar baby op de rug gebonden verzamelt graan als dagelijkse activiteit in het dorpje Labien, Burkina Faso, juni 2018. © Sophie Garcia

Sinds 1 juni 2019 zijn anticonceptie en medische consultaties voor geboorteplanning in Burkina Faso volledig gratis. De overheid kondigde deze maatregelen aan in december 2018, als een direct antwoord op de ‘My Body My Rights’-petitie en Amnesty’s manifest om mensenrechten in het land te verzekeren.

Gratis anticonceptiemiddelen betekenen een wereld van verschil voor vrouwen als Korotimi. “Soms hebben we gewoon geen geld om voorbehoedsmiddelen te kopen”, vertelde ze vier jaar geleden in een gesprek met onze onderzoekers. “Dat is waarom ik intussen acht kinderen heb.”

Door deze financiële barrière te doorbreken, hebben vrouwen makkelijker toegang tot geboorteplanning en meer keuzevrijheid over hun eigen lichaam. Als een bijkomend antwoord op onze oproep, maakte Burkina Faso het bovendien eenvoudiger om gedwongen huwelijken te veroordelen. Een nieuwe wet erkent nu ook traditionele huwelijken (die in de meeste gevallen tot een gedwongen huwelijk leidden), en dus niet alleen huwelijken die worden uitgevoerd door een ambtenaar van de burgerlijke stand.

2. Abortusrechten in IerlanD

Deze vrouw viert euforisch haar winnende stem na afloop van het Ierse referendum voor een hervorming van de strikte abortuswetgeving, mei 2018. © Jeff J Mitchell/Getty Images

In januari 2019 gingen eindelijk de eerste abortuscentra open voor vrouwen in Ierland. Dit als het gevolg van een historisch referendum in mei 2018 dat een enorme overwinning voor vrouwenrechten betekende. Het verrassende resultaat maakte een einde aan de constitutionele ban op abortus, wat concreet betekent dat vrouwen voortaan recht hebben op een abortus gedurende de eerste 12 weken van hun zwangerschap en in uitzonderlijke omstandigheden. Deze uitkomst is het resultaat van jarenlang toegewijd actievoeren, ook door Amnesty International. Zo lanceerden we in 2015 de campagne ‘She is #notacriminal’.

Met ons onderzoek, activisme en lobbywerk konden we de regering overtuigen om een referendum op poten te zetten en de nieuwe wetgeving te bekrachtigen. Onze campagne bood vrouwen bovendien de ruimte om hun ervaringen met abortus te delen en zo de schaamte en het stigma te doorbreken dat nog steeds op dit onderwerp rust. Het leidde tot een overtuigende conversatie die het abortusdebat in Ierland aanmoedigde en uiteindelijk resulteerde in een betere bescherming van alle vrouwen daar.

3. Toxische Twittercultuur Blootgelegd

Een zieke vogel protesteert tegen online geweld tegenover vrouwen aan het hoofdkantoor van Twitter in Australië, 20 maart 2018. © AI Australia

We lanceerden onze #ToxicTwitter-campagne in maart 2018 en konden zo aantonen hoe online geweld op dit platform een verregaande impact heeft op vrouwen en hun recht op vrije meningsuiting. Met name vrouwen van kleur, LGBTI-personen en personen met een intersectionele identiteit zijn hier het slachtoffer van. In de nasleep van ons rapport reageerde Twitter met enkele verbeteringen aan hun beleid tegen haatberichten. Enerzijds door een ban op “mensonterende taal”, anderzijds door hun voornemen om de veiligheid op Twitter te verhogen door schendingen van hun beleid te ondersteunen met concrete data – een direct antwoord op een van onze eisen. Het bedrijf blijft echter weigeren om openbaar te maken hoe het dit precies doet omdat de informatie “vaak verkeerd wordt geïnterpreteerd”.

Bij gebrek aan een rapportage van data en context door Twitter, besloot Amnesty om de koe zelf bij de horens te vatten met de lancering van Troll Patrol, een innovatief crowdsourcing onderzoeksproject om de grote schaal en aard van het online geweld tegen vrouwen bloot te leggen. Hiervoor werkten we samen met technische experten en meer dan 6.500 digitale activisten of zogenaamde ‘Decoders’ uit meer dan 150 landen. Samen creëerden we de grootste verzameling publieke data van online geweld tegen vrouwen. We publiceerden onze bevindingen in december 2018 en die waren schokkend. Elke 30 seconden wordt een vrouw verbaal aangevallen op Twitter. Zwarte vrouwen hadden 84% meer kans op gewelddadige tweets dan witte vrouwen.

Terwijl de toxische Twittercultuur de krantenkoppen haalde, daalde het beursaandeel van het bedrijf in enkele dagen tijd. Zo konden we de druk op Twitter verhogen om eindelijk een antwoord te formuleren op onze vaststellingen.

4. Mijlpaal in de veroordeling van seksueel geweld in Mexico

Een vrouw houdt een protestbord omhoog ter verdediging van vrouwenrechten op de mars voor Internationale Vrouwendag in Mexico City, 2017. © Sergio Ortiz/Amnesty International

Het Inter-Amerikaans Hof voor de Rechten van de Mens deed in november 2018 een uitspraak in de zaak van 11 vrouwen die geslagen, aangerand en verkracht waren door veiligheidsagenten in Mexico. Dit gebeurde nadat ze in mei 2006 gearresteerd werden tijdens een demonstratie. Hoewel Mexico toegaf dat de agenten excessief geweld gebruikten, ontkenden ze dat het om systematisch geweld ging en beschuldigden ze andere individuen van misbruik.

Het Hof ging hier echter niet mee akkoord en stelde de Mexicaanse overheid verantwoordelijk. De rechters benoemden het seksueel geweld tegenover de vrouwen ook als foltering. Amnesty neemt het sinds 2006 voor de vrouwen op, toen we het misbruik documenteerden en er wereldwijd campagne tegen voerden. De langverwachte uitspraak in deze zaak is niet alleen een overwinning voor deze vrouwen, maar geldt als een voorbeeldcase voor alle andere slachtoffers van misbruik op basis van gender door de Mexicaanse veiligheidsdiensten.

5. Wederzijdse instemming verplicht in IJsland en Zweden

Moedige vrouwen over heel Europa komen op straat en roepen hun regeringen op om seks zonder instemming als verkrachting te definiëren. Ze pleitten ook voor een beter rechtssysteem voor slachtoffers van verkrachting, 2018. © John Nielsen

Zweden voerde op 1 juli 2018 een nieuwe wet in die seks zonder instemming als verkrachting veroordeelt. Deze enorme stap vooruit voor alle vrouwen in Zweden kwam in een stroomversnelling dankzij de #MeToo-beweging, maar is vooral het resultaat van de jarenlange campagne van vrouwenrechtenorganisaties, zoals de burgerbeweging FATTA. Amnesty speelde ook een belangrijke rol in de bemiddeling van deze memorabele vooruitgang door het monitoren en blootleggen van hiaten in de wetgeving rond verkrachting in Zweden en andere Scandinavische landen.

Zweden is ondertussen het achtste land in West-Europa om een nieuwe wetgeving over wederzijdse instemming door te voeren, in navolging van IJsland. Europese activisten, onder wie ook Amnesty-supporters, moeten hun stem blijven verheffen voor een volmondig ‘Ja’, zodat buurland Denemarken niet kan achterblijven. Daarnaast overwegen ook Finland, Griekenland, Spanje, Portugal en Slovenië om voor een soortgelijke wetgeving te stemmen.