1 jaar EU-Turkijedeal: nefaste impact op mensenrechten van vluchtelingen
Het migratieakkoord tussen de Europese Unie en Turkije werd bijna een jaar terug op 18 maart 2016 overeengekomen. In een nieuw rapport evalueert Amnesty International de uitvoering van de EU-Turkijedeal.
De organisatie concludeert dat het akkoord een nefaste impact heeft op de mensenrechten van vluchtelingen en asielzoekers.
“De EU-Turkijedeal wordt door de Europese Commissie en door Europese leiders voorgesteld als een succes en zelfs als een na te volgen voorbeeld, maar niets is minder waar,” zegt Eva Berghmans, asielexpert van Amnesty International Vlaanderen. “Het akkoord is een ramp voor duizenden mensen die vastzitten in slechte en uitzichtloze omstandigheden op de Griekse eilanden.”
“Het akkoord is een ramp voor duizenden mensen die vastzitten in slechte en uitzichtloze omstandigheden op de Griekse eilanden.”
De voorbije jaren zag Europa zich geconfronteerd met een grote instroom van asielzoekers, onder meer uit Syrië. Velen van hen waagden de oversteek per boot vanuit Turkije naar de Griekse eilanden, en probeerden van daaruit verder te reizen naar andere Europese landen via de zgn. Balkan-route. Een aantal Europese landen namen hun verantwoordelijkheid op, en zorgden voor degelijke opvang van vluchtelingen in hun land. Anderen stonden zeer weigerachtig.
De Europese leiders, verzameld in de Europese Unie, kozen uiteindelijk niet voor een aanpak van solidariteit met vluchtelingen, maar wel voor een strategie die erop gericht was om Europa zo ontoegankelijk mogelijk te maken, en vluchtelingen te weren. Het akkoord tussen de Europese Unie en Turkije was daar deel van.
Volgens dit akkoord moeten mensen die aankomen op de Griekse eilanden, met inbegrip van asielzoekers, teruggebracht worden naar Turkije. De Europese Unie van zijn kant verklaarde zich bereid om per teruggebrachte persoon één andere asielzoeker vanuit Turkije te hervestigen naar een Europees land. Het akkoord is gebaseerd op de veronderstelling dat Turkije een veilig land is voor vluchtelingen. Het werd voorafgegaan door een enorm financieel engagement vanwege de Europese Unie: aan Turkije werd 3 miljard euro beloofd om de humanitaire situatie voor vluchtelingen in het land te verbeteren.
Onmiddellijk nadat het akkoord gesloten werd, werden de opvangcentra op de Griekse eilanden omgevormd naar detentiecentra. Nieuw aangekomen asielzoekers werden er opgesloten. De situatie in die centra is abominabel. Er zijn nauwelijks sanitaire en medische voorzieningen. Ze zijn overbevolkt. Intussen is het detentieregime versoepeld, maar de asielzoekers mogen de Griekse eilanden nog altijd niet verlaten.
Een ware hel
Vooral tijdens de barkoude wintermaanden is het er een ware hel. Het is er onveilig, en jammer genoeg vallen er zelfs doden te melden: een 66-jarige vrouw uit Irak en een vijfjarig jongetje overleden nadat een geïmproviseerd gasvuurtje ontplofte.
Asielzoekers kunnen in de centra weliswaar een asielaanvraag indienen, maar de behandeling van die aanvraag laat lang op zich wachten. Niet verwonderlijk, want Griekenland heeft nooit een goed functionerend asielsysteem gehad.
Van de 27.000 asielzoekers die de eilanden bereikten, sinds maart 2016 tot eind januari 2017, zitten er nu nog 15.000 vast in de kampen. Ongeveer 4.500 mensen mochten verder reizen naar het Griekse vasteland, op grond van gezinshereniging of omwille van hun bijzonder kwetsbare situatie. Van zo’n 5.000 mensen weet men niet waar ze zich bevinden. En 865 personen werden teruggebracht naar Turkije.
Turkije is geen veilige haven
Turkije is geen veilige haven voor vluchtelingen. Want de opvang is er ondermaats, er zijn geen duurzame oplossingen voor vluchtelingen en de procedure loopt mank. Het idee dat men asielzoekers makkelijk zou kunnen terugsturen naar dit ‘veilige land’, is een fictie. Dat werd erkend door de beroepsinstanties die over de aanvragen van asielzoekers in Griekenland moesten oordelen.
“Het is duidelijk dat het akkoord geen succes is. Toch wordt het nu door de Europese Commissie en door verschillende Europese leiders wel als dusdanig voorgesteld. Er gaan zelfs stemmen op om gelijkaardige akkoorden te sluiten met landen zoals Libië, Soedan en Niger. Dat is onaanvaardbaar. Bovendien moet er een einde komen aan de mensonwaardige toestand op de Griekse eilanden,” zegt Eva Berghmans.
De 15.000 mensen die nu nog vastzitten op de Griekse eilanden moeten worden overgebracht naar het Griekse vasteland of naar andere Europese landen, via hervestiging, gezinshereniging of humanitaire visa. De Europese Unie moet komaf maken met haar beleid van afschrikking en afsluiting van de buitengrenzen van de EU, omwille van de zware menselijke tol die dit eist, en werk maken van een beleid van solidariteit met en duurzame oplossingen voor vluchtelingen.
