Etnisch profileren bij de politie
Politieagenten moeten zich in hun werk baseren op wat je doet, niet op hoe je eruitziet. Mensen die regelmatig door de politie tegengehouden worden zonder dat ze iets verkeerds of verdachts deden, raken gefrustreerd en wantrouwen de politie. Die vertrouwensbreuk is een ernstige belemmering voor goed politiewerk.
Etnisch profileren gebeurt als de politie je stopt vanwege je etniciteit en niet om wat je deed. Vooroordelen of stereotypen over je etniciteit, huidskleur, nationaliteit of religie zijn dan de aanleiding om je te stoppen, te controleren, te fouilleren of aan te houden, in plaats van je gedrag of een objectief bewijs dat je een misdrijf gepleegd hebt.
Etnisch profileren is een vorm van discriminatie. Het is dus verboden door de wet.
ETNISCH PROFILEREN HEEFT ERNSTIGE GEVOLGEN
De gevolgen van etnisch profileren zijn erg negatief. In de eerste plaats voor de mensen die etnisch geprofileerd worden, maar ook voor de goede werking van de politie.
Zo is etnisch profileren stigmatiserend en versterkt het negatieve vooroordelen over etnische minderheden. Door buitensporig veel controles uit te voeren bij mensen van een etnische minderheid, krijgen omstaanders vaak de indruk dat die mensen iets fouts deden en trekken ze daar al snel conclusies uit.
‘Ik sta aan het station. Er staan honderd mensen die van hun werk of school komen. De massa hoort ons gesprek niet. Ze zien een donkere jongen en een politieagent en vragen zich af: Wat heeft die mispeuterd? Ook al wandel je daarna gewoon rustig weg, door een bepaalde manier van optreden van politieagenten krijg je meteen het label ‘crimineel’ van omstaanders die niet weten wat er aan de hand is.’ - Mohamed, 25, student en Afrikaanse Belg
Mensen die regelmatig tegengehouden worden zonder gegronde reden, raken gefrustreerd en wantrouwen de politie. Er ontstaat zo een vertrouwensbreuk en dat is een serieuze sta-in-de-weg voor goed politiewerk.
‘Soms ben je dat beu, omdat het te vaak gebeurt. Als het één keer gebeurt, oké. Maar als ze je elke week tegenhouden voor een “routinecontrole”, denk je: dat klopt toch niet?’ – Bachiri, 21, arbeider en Belg van Marokkaanse afkomst
Etnisch profileren is een verspilling van politiemiddelen omdat het leidt tot veel onnodige – en onwettige – controles. Politiemensen die extreem focussen op bepaalde etnische groepen, hebben veel minder aandacht en tijd voor criminaliteit van andere plegers. Dat zorgt voor een blinde vlek.
ETNISCH PROFILEREN IS EEN REALITEIT IN BELGIË
Er zijn genoeg aanwijzingen om bezorgd te zijn over etnisch profileren in België. Zowel etnische minderheden als sommige politiemensen zélf zeggen dat het een realiteit is.
‘Etnisch profileren zal zeker bestaan en soms meer en onbewuster dan we denken.’
– Een Vlaamse korpschef
Amnesty International deed onderzoek in negen belangrijke politiezones in heel België en ziet dat politie én politiek tot nu toe te weinig deden om etnisch profileren te voorkomen, te detecteren en te bestrijden.
Gesprekken met politiemensen tonen dat er meer begeleiding nodig is om de wet te vertalen naar de praktijk. De meeste politiemensen willen niet etnisch profileren, maar worden te weinig begeleid en getraind om het tegen te gaan. Daardoor gaan ze af op hun eigen interpretatie van de wet of zelfs op hun buikgevoel.
Agenten moeten betere richtlijnen krijgen over hoe ze identiteitscontroles moeten uitvoeren zonder etnisch te profileren. Die richtlijnen bestaan momenteel amper. Identiteitscontroles moeten ook beter opgevolgd en geëvalueerd worden zodat we ervan kunnen leren als het fout loopt. Die maatregelen zullen leiden tot beter politiewerk en minder verspilling van politiemiddelen en tot minder onnodig slechte ervaringen met de politie.
Lees het volledig onderzoek
Amnesty strijdt mee in platform tegen etnisch profileren
Amnesty maakt deel uit van het platform Stop Etnisch Profileren. In dat platform bundelen zeven organisaties (Amnesty International Vlaanderen, MRAX, LEVL, Liga voor Mensenrechten, Ligue des droits humains, Uit De Marge, JES) en activist Yassine Boubout hun krachten in de strijd tegen etnisch profileren door de politie in België.
Het platform wil de mentaliteit én het beleid veranderen. We zetten etnisch profileren op de agenda bij politici en bij de politie door te pleiten voor concrete maatregelen. Daarnaast maken we er ook het bredere publiek bewust van waarom etnisch profileren discriminerend en inefficiënt is. Mensen die zelf etnisch profileren ervaren, informeren we over hun rechten.
JIJ & POLITIE. KEN JE RECHTEN EN PLICHTEN
Wat moet je doen als de politie je controleert op straat? Wat mag de politie en wat mag je zelf?
Nuttige tips vind je in onze brochure Jij & Politie. Download de brochure in het Nederlands, Frans, Engels en Arabisch.