AMAZONEVROUWEN IN DE BRES VOOR HET MILIEU

PATRICIA GUALINGA

Patricia is een inheemse leider van de Kichwa-gemeenschap in Sarayaku, Ecuador. Haar volk wordt geconfronteerd met de negatieve impact van olieontginning in hun leefgebied. Patricia komt op voor hun recht op land en op een zo gezond mogelijk leven. Ze beschermt ook het Amazonewoud door duurzame ontwikkeling te promoten. Dat doet ze samen met haar gemeenschap via het project ‘Kawsak Sacha’, ‘het levende woud’. Kawsak Sacha staat voor leven in harmonie met de natuur volgens de gebruiken van hun voorouders, die op duurzame wijze het land bewoonden en er millennia lang voor zorgden dat het regenwoud in goede gezondheid verkeerde.

Kawsak Sacha is tevens een voorstel van de Kichwa aan de Ecuadoriaanse overheid om een legale basis te creëren voor de bescherming van hun 'levende woud' en de erkenning ervan als hun sacraal territorium en biologisch en cultureel patrimonium. Dat zou betekenen dat het een no-gozone zou worden voor de ontginning van olie, mineralen en hout. Hoewel dit initiatief van de Kichwa-gemeenschappen uit Sarayaku komt, zou het model door andere gemeenschappen en voor andere gebieden in de Amazone of elders in de wereld overgenomen kunnen worden.

EEN HISTORISCHE OVERWINNING

In 2012 schreven de Kichwa-gemeenschappen uit Sarayaku geschiedenis. Ze daagden een oliebedrijf voor de rechter omdat ze explosieven op hun gebied hadden geïnstalleerd zonder hen daarover te consulteren. Het Inter-Amerikaanse Hof voor de Mensenrechten oordeelde dat Ecuador het recht op vrije, voorafgaande en geïnformeerde raadpleging van de inheemse volkeren had geschonden. Het Hof gaf het bevel dat de geleden schade gecompenseerd moest worden en dat ook de explosieven die nog op hun gebied lagen, verwijderd moesten worden.

“VOLGENDE KEER GA JE ERAAN, BITCH!”

In de ochtend van 5 januari 2018 slingerde een onbekende man stenen en doodsbedreigingen naar het hoofd van Patricia Gualinga. Ze bevond zich op dat moment in haar huis in Puyo, Oost-Ecuador. Patricia herinnert zich dat ze naar buiten keek om de dader te kunnen identificeren, en dat hij haar toeschreeuwde “Volgende keer ga je eraan, bitch!” en vervolgens wegvluchtte.

Toen journalisten haar vroegen naar een mogelijke verklaring voor de aanval antwoordde ze: “Ik kom op voor mensenrechten, voor de rechten van inheemse volkeren. Mijn standpunt over de problemen van ontginningspraktijken zijn duidelijk. Toch had ik deze aanval [onder de huidige regering] niet verwacht.”

Na het incident moesten Patricia en haar familie verhuizen omdat de eigenaar bang was “dat hen iets verschrikkelijks zou overkomen”.

Nema greef

BETWIST VOORZITTERSCHAP

Nema is de voorzitter van de Sápara-gemeenschappen in Ecuador. Ze wil het Amazonewoud beschermen en komt op voor het recht van haar volk om hun land te beschermen tegen de negatieve gevolgen van olieontginning.

Nema werd in januari 2018 verkozen tot president van de Sápara, maar die aanstelling werd uitgedaagd door een groep die volgens Nema de ontginningsactiviteiten in het gebied steunt. De groep wilde de voorzitterspost claimen. Daardoor werd Nema op 10 april formeel gestript van haar voorzittersfunctie.

In een video die op 27 april 2018 verspreid werd via sociale media is een man met een speer te zien die Nema met de dood bedreigt en haar legitimiteit als voorzitter in vraag stelt. “Wij zijn het erover eens dat we Nema Grefa niet willen en dat we haar zullen doden. Zij heeft geen land.” Het gezicht van de man is duidelijk herkenbaar en de video circuleert nog altijd online. Meer dan een jaar en een officiële klacht van Nema later heeft de procureur van de provincie Pastaza de video nog steeds niet geanalyseerd. Daardoor kan er ook geen strafrechtelijke aansprakelijkheid ingeroepen worden.

Eind 2018 stemde een rechter in met het toekennen van beschermingsmaatregelen voor Nema op vraag van het kantoor van de ombudsman en de leiders van de Sápara. Daarop erkende het Nationaal Secretariaat voor Beleidsmanagement Nema eindelijk als voorzitter met een publieke verontschuldiging. Desondanks blijken deze erkenning en de getroffen veiligheidsmaatregelen onvoldoende.

Salomé Aranda

Salomé is een inheemse Kichwa-leider die opkomt voor het Amazonewoud en het recht van de vrouwen in haar gemeenschap op een zo gezond mogelijk leven, vrij van seksueel geweld. Salomé staat als vrouwelijke leider aan het hoofd van de families van de Moretecocha-gemeenschap in de provincie Pastaza.

OPNIEUW STENEN EN BEDREIGINGEN

Op 13 mei 2018, heel vroeg in de ochtend, vielen enkele onbekende individuen Salomé en haar familie aan: ze bekogelden hen met stenen en bedreigden hen. Salomé diende formeel klacht in, maar de provinciale procureur heeft tot op heden de opdrachtgevers niet kunnen identificeren en kan maar weinig voortgang in het onderzoek boeken. De lokale overheden weigeren om Salomé en haar familie tegemoet te komen met beschermingsmaatregelen.

Salomé verzet zich publiekelijk tegen de milieu-impact van olieontginning in het bekken van de Villano-rivier in Pastaza. Ze herhaalde haar bezorgdheden toen ze op 22 maart 2018 met President Moreno sprak. Daarnaast vraagt Salomé om verschillende claims van seksueel geweld tegen inheemse vrouwen in het kader van ontginningspraktijken, te laten onderzoeken.

MArgoth Escobar

DEELNAME AAN DE NATIONALE STAKING

Margoth is een vrouw die zich identificeert als ‘mestiza’ en haar leven heeft gewijd aan milieurechten en de rechten van inheemse volkeren.

In augustus 2015, toen Rafael Correa nog president was, werd Margoth fysiek aangevallen door politieagenten tijdens haar deelname aan een nationale staking, georganiseerd door de sociale en inheemse bewegingen in Puyo. Ze bracht meer dan een week in voorhechtenis door en verkeerde in slechte gezondheid door de verwondingen die ze opliep tijdens het protest. Ze kwam voorwaardelijk vrij, maar werd beschuldigd van rebellie.

Op 16 november 2016 werd Margoth door de strafrechtbank in Pastaza vrijgesproken als gevolg van onvoldoende bewijslast.

BRANDSTICHTING

Op 29 september 2018, onder de regering van president Moreno, werd Margoths huis in brand gestoken. Het vuur vernielde al haar bezittingen, inclusief de oogst die ze zou verkopen tijdens de kerstperiode. De lokale brandweer bevestigde op 1 oktober dat het vuur aangestoken werd. Een dag later diende Margoth formeel klacht in bij de provinciale procureur. Die klacht werd aanvankelijk geweigerd. Er werd wel een onderzoek gestart naar de opdrachtgevers en uitvoerders van de brand, maar die werden tot op heden nog niet gevat.

Margoth weigert bovendien deel uit te maken van het nationaal beschermingsprogramma voor slachtoffers en getuigen, omdat ze de politie wantrouwt na slechte ervaringen in het verleden.