Vrouwelijk protest tegen repressief en seksistisch beleid is hoopgevend
Zogenaamd “sterke” wereldleiders voeren een vrouwonvriendelijk, xenofoob en homofoob beleid en halen zo fundamentele vrijheden en rechten onderuit. Wereldwijd zien we echter vrouwen op de barricades staan om actie te voeren voor mensenrechten.
Dit zegt Amnesty International in een rapport dat terugblikt op de mensenrechtensituatie in 2018.
Het rapport ‘Rights Today’ analyseert de stand van de mensenrechten in zeven regio’s: Afrika, Amerika, Oost-Azië, Europa en Centraal-Azië, Midden-Oosten en Noord-Afrika, Zuid-Azië en Zuidoost-Azië. Het wordt gepubliceerd naar aanleiding van de 70e verjaardag van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens, de eerste globale mensenrechtentekst die in 1948 aangenomen werd door wereldleiders.
Vrouwen op de barricades
Uit Amnesty’s analyse blijkt dat het aantal wetten en beleidsmaatregelen die vrouwen onder de knoet willen houden, toeneemt. Vooral het recht op seksuele en reproductieve gezondheid ligt onder vuur. In Polen en Guatemala bijvoorbeeld proberen de autoriteiten strengere abortuswetten door te duwen. In de VS worden de budgetten voor centra voor gezinsplanning zwaar teruggeschroefd waardoor de gezondheid van miljoenen vrouwen in gevaar gebracht wordt.
“Verschillende wereldleiders hebben de aanval ingezet op vrouwenrechten en hanteren schaamteloos een misogyne retoriek. Deze leiders beweren verdediger te zijn van traditionele waarden en het gezin, maar in de realiteit voeren ze een beleid dat vrouwen hun rechten ontzegt”, zegt Wies De Graeve, directeur van Amnesty International Vlaanderen.
“In ons jaaroverzicht zien we gelukkig ook dat we de proteststem van vrouwen niet mogen onderschatten. Vrouwenrechtenbewegingen zijn uiteraard niet nieuw, maar het afgelopen jaar zagen we wereldwijd weer meer vrouwen de straat op trekken om vrouwenrechten vurig te verdedigen. Zo is er bijvoorbeeld de Latijns-Amerikaanse vrouwenbeweging Ni una menos die erin slaagde een massa volk te mobiliseren zoals nooit tevoren.”
In India en Zuid-Afrika protesteerden duizenden tegen wijdverspreid seksueel geweld. In Saoedi-Arabië en Iran voerden vrouwen moedig actie tegen respectievelijk het rijverbod en het verplicht dragen van de hoofddoek. In Argentinië, Ierland en Polen werd er massaal gedemonstreerd tegen strenge abortuswetten. In de VS, Europa en Japan namen miljoenen mensen deel aan vrouwenrechtenmarsen.
Vrouwelijke activisten wereldwijd steken hun nek uit om onrecht aan te kaarten, maar zetten daardoor hun leven en vrijheid op het spel. Zo is er Ahed Tamimi, een jonge activiste die onterecht opgesloten werd omdat ze durft opkomen voor de rechten van Palestijnen. Loujain al-Hathloul, Iman al-Nafjan en Aziza al-Yousef zitten dan weer in een Saoedische cel omdat ze campagne voerden voor vrouwenrechten. Marielle Franco werd eerder dit jaar brutaal om het leven gebracht in Brazilië omdat ze zich onbevreesd inzette voor mensenrechten.
Mensenrechten in Europa
In Rights Today neemt Amnesty International naast de globale eveneens regionale tendensen onder de loep. Ook in Europa staan fundamentele rechten en vrijheden onder zware druk. Intolerantie, haat en discriminatie zijn in opmars op Europees grondgebied. Bovendien krijgen kritische stemmen en organisaties steeds minder ruimte om het beleid van de overheid te beoordelen.
“Drijvende kracht achter deze trend is de wij-zij-retoriek van verschillende Europese politici en het angstbeleid dat ze voeren. Bepaalde groepen zoals migranten en vluchtelingen worden als zondebok bestempeld voor reële sociale en economische problemen waar burgers terecht aan antwoord op verwachten. Dit soort beleid is een sluipend en gevaarlijk gif”, zegt Wies De Graeve.
De situatie in Hongarije zou overal alarmbellen moeten doen afgaan. De regering Orbán voert de strijd tegen mensenrechten verder op en communiceert trots over inbreuken op het Europees en internationaal recht. Rechten van migranten en vluchtelingen worden niet gerespecteerd, het recht op vreedzaam protest werd ingeperkt, daklozen worden als misdadigers behandeld en het voortbestaan van legitieme middenveldorganisaties staat zwaar onder druk. Ook in Polen wankelt de rechtstaat en in Turkije raast de repressiegolf vernietigend verder.
België
Volgens Amnesty International is ons land in deze internationale tendens geen eiland. Naast enkele positieve stappen, liet België in 2018 ook belangrijke steken vallen.
“In 2018 toonde ons land zich dan duidelijk bezorgd over de aanval op mensenrechten in bijvoorbeeld Polen, Burundi of Jemen. België en minister Reynders in het bijzonder streven ook naar de invoering van een soort periodieke evaluatie van de staat van de rechtsstaat binnen de EU, wat zeker positief kan zijn”, zegt Wies De Graeve.
“Maar tegelijk gingen wapenleveringen aan Saoedi-Arabië onverminderd door. Ook het politiek gekrakeel rond het VN-Migratiepact is bijzonder pijnlijk. Dit Global Compact is een belangrijke stap vooruit in de uitwerking van een internationaal kader over migratie.”
“Dit jaar begon ons land opnieuw kinderen op te sluiten in het kader van uitwijzingen. Dat is onaanvaardbaar. Ook het feit dat asielzoekers op straat moeten slapen door de limiet op het aantal asielaanvragen per dag is betreurenswaardig, net als de opschorting van het engagement voor hervestiging van kwetsbare vluchtelingen. De nieuwe regering moet die beslissingen snel terugschroeven.”
In een wereld waarin mensenrechten steeds meer worden aangevallen, verwacht Amnesty International dat België meer en beter doet. Onder meer in de schoot van de VN-Veiligheidsraad waar België vanaf januari 2019 voor twee jaar een zitje heeft.
“Wij verwachten dat België zich internationaal een mensenrechtenkampioen toont. Ons land moet het zitje in de Veiligheidsraad aanwenden om mensenrechten hoog op de internationale agenda te zetten en de aanvallen op het mensenrechtenkader te stoppen.” zegt Wies De Graeve. “België moet zich bijvoorbeeld engageren om de aanzwellende vrouwenrechtenbeweging te ondersteunen door activistes beter te beschermen en een forum te geven.”
Om internationaal geloofwaardig leiderschap te tonen, verwacht Amnesty International dat België ook zelf concrete stappen onderneemt. “Ons land moet voor eigen deur vegen. Stop bijvoorbeeld de wapenleveringen aan de door Saoedi-Arabië geleide coalitie in Jemen. Sluit niet langer kinderen op in Steenokkerzeel met het oog op uitwijzing. En maak eindelijk werk van een gevangenissysteem dat voldoet aan de basisrechten van gedetineerden”, besluit De Graeve.
“Zeventig jaar na de aanname van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens verwachten burgers van onze beleidsmakers dat ze in woord én daad garant staan voor de rechten van iedereen.”
