UGent reikt Amnesty International Leerstoel uit aan Poolse ombudsman Adam Bodnar
De Universiteit Gent kent de Amnesty International Leerstoel dit jaar toe aan Adam Bodnar, de nationale ombudsman en mensenrechtencommissaris in Polen. De UGent en Amnesty lauweren de man voor zijn strijd voor de mensenrechten.
Onderaan kan je de livestream herbekijken
De officiële uitreiking van de Amnesty Leerstoel vindt plaats op woensdag 28 april om 20:00 uur en gebeurt dit jaar digitaal. De laureaat zal een publieke lezing geven over zijn strijd voor mensenrechten in een steeds onvrijer Polen.
"Het voelt als een privilege om de Amnesty International Leerstoel te mogen ontvangen van de Universiteit Gent, een vooraanstaande universiteit die bekend is om zijn mensenrechtenonderzoek", zegt Adam Bodnar in een reactie. "Ik beschouw de Amnesty Leerstoel niet alleen als een teken van waardering voor mij en het Ombudsman-team, maar ook als een blijk van solidariteit met alle mensen die vechten voor vrijheid, mensenrechten en de rechtsstaat in Polen: het maatschappelijk middenveld, academici, rechters, openbaar aanklagers, advocaten … De democratische principes maken vandaag een serieuze crisis door. Maar met internationale steun en samenwerking zullen we die overwinnen."
“Vijand van de regering”
Als Poolse ombudsman trad Adam Bodnar jarenlang op als onafhankelijke mensenrechtenwaakhond. Hij is een uitgesproken verdediger van vrouwenrechten en LGBTI-rechten, die door de huidige PiS-regering steeds verder worden ingeperkt. In Polen hebben tientallen gemeenten zich uitgeroepen tot LGBTI-vrije zones en sinds januari geldt er bijna een totaalverbod op abortus.
Adam Bodnar is vandaag één van de meest toonaangevende mensenrechtenverdedigers in zijn land. Hij durft daarbij tegen de autoriteiten in te gaan en dat vergt moed. “De Poolse regering beschouwt mij als een soort vijand, die haar voortdurend aanvalt. Maar ik kan niet toestaan dat de rechten van LGBTI-mensen en andere minderheden met de voeten worden getreden”, zei hij daarover in een interview met Amnesty International in februari.
Volgens Bodnar maakt zijn land historische tijden mee. Hij stelt onomwonden dat de rechtsstaat en de democratie op het spel staan in Polen, al heeft hij nog hoop: “Vandaag regeert een partij die er alles aan doet om de ruimte voor discussie, pluralisme, de onafhankelijkheid van justitie en van de burgers te beperken. Maar ik stel ook vast dat meer mensen zich bewust worden van wat er gebeurt. Ik zie steeds vaker pogingen om terug te vechten, om solidair te zijn met elkaar.”
Buitenspel gezet
Op 15 april besliste het Poolse grondwettelijk hof dat Bodnar zijn werk als ombudsman moest stopzetten. Zijn mandaat liep af in september 2020, maar het parlement duidde vooralsnog geen opvolger aan. Vorige ombudsmannen konden aanblijven tot dat gebeurde en er zijn geen grondwettelijke bepalingen die dat zouden uitsluiten. Toch gebruikten de autoriteiten het grondwettelijk hof om Bodnar te dwingen om op te stappen.
“De uitspraak kwam niet onverwacht. Het Poolse grondwettelijk hof wordt vaak bekritiseerd voor het gebrek aan onafhankelijkheid”, zegt Wies De Graeve, directeur van Amnesty International Vlaanderen. “De gevolgen kunnen groot zijn. De ombudsman werd gezien als de laatste onafhankelijke instelling in Polen, cruciaal voor de bescherming van de mensenrechten. Het ziet ernaar uit dat de opvolger van Adam Bodnar regeringsgezind zal zijn en zich als mensenrechtenwaakhond erg low profile zal opstellen. Het is een reden te meer om Adam Bodnar de Amnesty International Leerstoel te geven, als symbool van solidariteit met iedereen die opkomt voor mensenrechten in Polen.”
Eervolle mensenrechtenprijs
De Universiteit Gent reikt jaarlijks de Leerstoel uit aan een persoon die een bijzondere bijdrage levert aan de mensenrechten wereldwijd. Adam Bodnar is de twaalfde laureaat die de Amnesty International Leerstoel in ontvangst mag nemen. Vorige jubilarissen zijn onder meer kinderrechtenexpert Geert Cappelaere, topviroloog Peter Piot, schrijver Dave Eggers, zuster Jeanne Devos, de Iraanse mensenrechtenactivist en Nobelprijswinnaar Shirin Ebadi en het onlangs overleden feministische icoon Nawal El-Saadawi.
Zijn inzet voor mensenrechten leverde Adam Bodnar al eerder internationale erkenning op. Hij ontving onder meer de Tolerantieprijs van de Poolse LGBTI-organisaties in 2011, de Rafto Prize in 2018 en de Rule of Law Award in 2019. Bodnar is doctor in de rechten, advocaat en hoogleraar.
Uitreiking Leerstoel: praktisch
De officiële, digitale uitreiking van de Amnesty International Leerstoel vindt plaats op 28 april om 20:00 uur. Het event kan gratis worden bijgewoond, maar inschrijven is verplicht: klik hier.
Op het programma staan een keynote speech van Adam Bodnar, gevolgd door een panelgesprek met de laureaat en Prof. dr. Eva Brems, Pools-Belgische filosoof en schrijver Alicja Gescinska en directeur van Amnesty International Vlaanderen Wies De Graeve. Als slot is er een Q&A.
