Nieuwe types traangasgranaten doorboren schedels van Iraakse demonstranten

Update 7/11/2019

Onder meer Iraanse traangasgranaten veroorzaken vreselijke verwondingen bij Iraakse demonstranten

Amnesty International heeft verder onderzoek gedaan naar de 40mm granaten die verschillende dodelijke slachtoffers gemaakt hebben onder demonstranten in Bagdad. De nieuwe analyse toont aan dat er naast de reeds geïdentificeerde Servische M99 granaten ook M651 traangasgranaten en M713 rookgranaten, vervaardigd door de Defense Industries Organization (DIO) van Iran, werden ingezet.

Het Bulgaarse bedrijf Arsenal heeft granaten en andere wapens verkocht aan Irak waaronder rookgranaten om handmatig te gooien. Deze types werden ingezet tijdens de recente protesten, maar Amnesty International heeft de herkomst van enkele 40mm granaten verkeerdelijk toegewezen aan Bulgarije. Dit werd gecorrigeerd in onderstaande tekst.

Sinds de eerste publicatie van onze bevindingen op 31 oktober heeft Amnesty International videobewijzen geverifieerd van vier extra dodelijke slachtoffers die veroorzaakt werden door Servische en Iraanse granaten. Via bronnen ter plaatse heeft de organisatie een significant aantal nieuwe foto’s ontvangen van deze wapens. Het is door analyse van deze nieuwe bewijzen dat Amnesty de identificatie van de Iraanse granaten kon doen.

Amnesty International heeft geen informatie over de identiteit van de veiligheidsdiensten die de Iraanse M651 en M713 granaten in Bagdad hebben gebruikt. Het gebruik van de dodelijke granaten moeten onmiddellijk stoppen. Het gebruik ervan moet onafhankelijk, onpartijdig en transparant onderzocht worden. Hetzelfde geldt voor het gebruik van buitensporig geweld door de veiligheidsdiensten.

De Iraakse autoriteiten moeten ervoor zorgen dat politie en andere veiligheidsdiensten niet langer gebruik maken van twee nieuwe types traangasgranaten die ingezet worden om demonstranten te doden in plaats van ze uit elkaar te drijven. Uit onderzoek van Amnesty International blijkt dat deze granaten op vijf dagen tijd minstens vijf dodelijke slachtoffers hebben gemaakt.

De mensenrechtenorganisatie interviewde verschillende ooggetuigen via telefoon en e-mail, onderzocht medische verslagen en consulteerde medische experts en een onafhankelijke forensische patholoog over de afgrijselijke verwondingen die deze granaten sinds 25 oktober veroorzaakt hebben.

Amnesty’s digitale verificatieteam geolocaliseerde en analyseerde video’s van verschillende incidenten op het Tahrirplein in Bagdad waarbij doden en gewonden vielen. Het betreft onder meer weerzinwekkende beelden van verkoolde lichaamsdelen en “rokende” hoofdwonden.

De wapenexpert van Amnesty International identificeerde twee nieuwe types traangasgranaten. Het zijn varianten van granaten die in Iran en Servië geproduceerd worden en bedoeld zijn voor militair gebruik. Ze zijn tot tien maal zwaarder dan reguliere traangasgranaten en resulteren in vreselijke verwondingen en overlijdens wanneer ze rechtstreeks op demonstranten worden afgevuurd.

“Alles wijst erop dat de Iraakse veiligheidstroepen deze granaten, die voor militaire doeleinden zijn bedoeld, inzetten tegen demonstranten in Bagdad. Ze worden kennelijk van dichtbij afgeschoten op hun hoofd of lichaam. Daardoor worden in veel gevallen de schedels van de slachtoffers doorboord en belandden de granaten in hun hoofd, met gruwelijke wonden en de dood tot gevolg."

Lynn Maalouf, Amnesty's onderzoeksdirecteur Midden-Oosten

“De veiligheidsdiensten worden niet ter verantwoording geroepen voor het doden en verwonden van demonstranten. Nochtans zijn zij verantwoordelijk voor de overgrote meerderheid van de slachtoffers de afgelopen maand. Ze krijgen daardoor de boodschap dat ze straffeloos kunnen doden en verminken. De autoriteiten moeten de politie in toom houden, zorgen voor snel, onpartijdig en effectief onderzoek en de verantwoordelijken gerechtelijk vervolgen."

Verhalen van ooggetuigen

Amnesty International interviewde negen ooggetuigen - waaronder demonstranten en medische vrijwilligers - die het gebruik door de politie van deze traangasgranaten nabij het Tahrir-plein van Bagdad tussen 25 en 29 oktober beschreven.

Getuigen beschreven hoe de anti-oproerpolitie eerder in oktober met de hand het traangas gooide, maar op of rond 25 oktober de granaten begon af te vuren, en sindsdien heeft het aantal doden en gewonden een piek bereikt. Meerdere getuigen zeiden dat wel 10 granaten - die de demonstranten 'rokers' noemen - tegelijkertijd in overvolle menigten werden afgeschoten, waarbij een soort rook vrijkomt die anders ruikt dan enige vorm van traangas dat eerder was gebruikt.

Een demonstrante vertelde Amnesty: "Eén [‘roker’] viel dicht bij mij en ik kon nauwelijks meer ademen. Het voelde of mijn borstkas was gebroken. De medische vrijwilligers gaven me een ventilator. Ik denk dat ik anders dood zou zijn gegaan. Ik ben eerder blootgesteld aan traangas en dat voelde anders.”

Een mannelijke demonstrant vertelde: “Sinds 25 oktober heeft de anti-oproerpolitie voortdurend traangas en ‘rokers’ op de menigte afgevuurd, of ze nu wordt geprovoceerd of niet. Het is continu en willekeurig. ... Ze gebruiken ze niet om de mensen te verspreiden, ze gebruiken ze om te doden. Alle doden in Bagdad zijn het gevolg van granaten die de lichamen van de demonstranten binnendrongen. Ze denken er niet aan dat er ook gezinnen en kinderen in de menigte zijn.”

Een andere demonstrant vertelde Amnesty International dat zijn vriend is gedood nadat hij op 28 oktober door een granaat in zijn hoofd was geraakt en dat hij zelf heeft gezien hoe iemand anders werd gedood. Nog een ander werd gewond toen de politie die granaten op 26 oktober gebruikte.

"Ik zag hoe een "roker" een man in zijn middel raakte en zijn kleren verkoolde. Het ding rukte zijn kleren weg. ... De granaat kwam van zo'n 150-200 meter afstand. Hij viel onmiddellijk op de grond en wij sleepten hem naar de tuktuk. De granaat sloeg horizontaal in," zei de demonstrant. “Ik zag een andere man ... die in zijn schouder werd geraakt. Ik zag het moment van de inslag niet, maar hij schreeuwde vreselijk."

Een andere demonstrant beschreef hoe een man die een van de granaten in zijn schedel kreeg, onmiddellijk op de grond viel en dat er rook uit zijn hoofd kwam.

Medische vrijwilligers beschreven hoe de granaten recht in enorme menigten vreedzame demonstranten werden afgeschoten, waardoor mensen, ook kinderen, flauwvielen of stikten. Een demonstrant zei: "Ze schieten recht in de menigte. Niet in de lucht. Direct naar mensen. Het is beestachtig.”

Video-bewijs van gruwelijke slachtoffers

Amnesty International heeft verschillende online video's gevonden, geverifieerd en gegeolokaliseerd. Ze werden tussen 25 en 29 oktober opgenomen in gebieden nabij het Tahrir-plein in het centrum van Bagdad, waar veel demonstraties plaatsvonden.

Deze video's toonden vijf mannen met ernstige hoofdtrauma's, kennelijk veroorzaakt door granaten. In een video van 25 oktober, opgenomen aan de noordoostelijke kant van de Jimhouriya-brug, zien we een mannelijke demonstrant, bewusteloos of dood, met een duidelijke wond in zijn schedel waaruit rook of gas opstijgt.

Dezelfde effecten zijn te zien in een andere video van dezelfde dag op dezelfde locatie, hier heeft een andere demonstrant een soortgelijke wond rechts in zijn schedel. Op weer een andere video van 25 of 26 oktober zien we een groep demonstranten die over de Jimhouriya-brug lopen naar de groene strook van de stad. Plotseling valt er een demonstrant op de grond die naar zijn hoofd grijpt. Rook- of gaspluimen komen uit de wond.

Amnesty International ontving CAT-scans van medisch personeel in Bagdad. Het beeldmateriaal, dat Amnesty heeft geverifieerd, bevestigt sterfgevallen als gevolg van ernstig hoofdletsel. De gruwelijke verwondingen op al deze afbeeldingen worden veroorzaakt door hele granaten die zijn ingebed in de schedels van de slachtoffers.

Granaten voor militaire doeleinden op demonstranten gebruikt

Ten minste twee modellen granaten zijn verantwoordelijk voor deze verwondingen: Servische 40 mm M99's, vervaardigd door Sloboda Čačak en verdeeld door Balkan Novotech en Yugoimport, en 40 mm LV CS granaten, waaronder M651 traangasgranaten en M713 rookgranaten die vervaardigd worden door de Defense Industries Organization (DIO) van Iran.

In tegenstelling tot de meeste traangasgranaten die door politiediensten over de hele wereld worden gebruikt, zijn deze twee typen ontworpen als offensieve militaire granaten die zijn bedoeld voor gevechten. Uit onderzoek van Amnesty International is gebleken dat ze vanwege hun gewicht en hun constructie veel gevaarlijker zijn voor demonstranten.

Een typische door de politie gebruikte traangasgranaat van 37 mm weegt tussen 25 en 50 gram en bestaat uit verschillende kleinere blikken die opengaan en zich over een gebied verspreiden. De militaire Servische en Iraanse 40 mm-granaten die in Bagdad zijn gebruikt, bestaan daarentegen uit één zwaar blik en zijn tussen de vijf en tien keer zo zwaar, van 220 tot 250 gram.

"Omdat politie- en militaire granaten worden afgevuurd met een vergelijkbare snuitsnelheid, wat betekent dat ze zich met dezelfde snelheid verplaatsen, raken granaten die 10 keer zoveel wegen een demonstrant met 10 keer zoveel kracht. Daarom veroorzaken ze zulke gruwelijke verwondingen.”

Brian Castner, Amnesty's senior crisisadviseur inzake wapens en militaire operaties

Ongekend patroon van doden

Traangasgranaten mogen nooit rechtstreeks op mensen worden afgevuurd. Alle door Amnesty International geïnterviewde experts - ook militaire en politiedeskundigen, artsen en forensische pathologen - zijn het er echter over eens dat zowel het aantal doden als de gruwelijke aard van de verwondingen door het van dichtbij afschieten van deze zware 40 mm traangasgranaten ongekend is.

Een forensisch patholoog bevestigde aan Amnesty dat ze "door deze oorzaak nooit eerder zulke ernstige verwondingen hadden gezien". De expert merkte op dat "de ernst van de verwondingen en de invalshoeken" sterk suggereren dat de granaten direct op de slachtoffers werden afgeschoten in plaats van op de grond te zijn teruggekaatst.

Sprekend met Amnesty, op voorwaarde dat zijn naam niet genoemd zou worden, meldde een medisch medewerker van een ziekenhuis in de buurt van het Tahrir-plein waar de meerderheid van de slachtoffers met hoofdtrauma's werd opgenomen, dat er sinds vrijdag (25 oktober) "zes tot zeven hoofdwonden per dag waren binnengekomen”. "Daarvan hadden er vijf metalen projectielen of blik(ken) in hun schedels". De medische hulpverlener zei dat ze nog nooit zo vaak zulke hevige verwondingen hadden gezien.

“Elk wapen dat is bedoeld om menigten te controleren, kan dodelijk zijn als het verkeerd wordt gebruikt. Maar wat we met deze granaten in Bagdad hebben gezien, gaat veel verder dan verkeerd gebruik van een ‘veiliger’ wapen - de gebruikte granaten zijn juist ontworpen om zo gruwelijk mogelijk te verwonden en te doden. De Iraakse politie moet ze onmiddellijk uit omloop nemen. Er moet een onafhankelijk en onpartijdig onderzoek plaatsvinden naar het gebruik ervan en naar andere gevallen van doden en verwondingen tijdens de demonstraties,” aldus Lynn Maalouf.