#staysafe online: zó doe je het

1. Update je telefoon, computer en apps

Je apparaten en alle programma's die met internet communiceren moeten up-to-date zijn. Dat vermindert het risico op cyberaanvallen. De meeste internetbrowsers worden automatisch bijgewerkt, maar controleer de apps die je gebruikt om documenten te lezen of foto's en video's te bekijken die je online hebt gevonden.

Als je oude versies van deze apps gebruikt, is de kans groter dat er bugs zijn die je apparaten kwetsbaar maken. "Je zou een bestand van internet kunnen downloaden met een van deze bugs erin. Dat is een veel voorkomende manier waarop mensen worden aangevallen", zegt Etienne Maynier, beveiligingsonderzoeker van het Amnesty Tech team.

2. Denk na voordat je klikt

E-mails en sms’en die nieuwe en dringende informatie beloven over het coronavirus kunnen een manier zijn van oplichters om geheime financiële informatie te ontfutselen (phishing). De oplichters spelen in op onze angst, onzekerheid en nieuwsgierigheid om ons op iets te laten klikken of openen. Maar de link of de bijlage bevat dan kwaadaardige software zoals virussen.

“Via kwaadaardige software proberen cybercriminelen meestal toegang te krijgen tot apparaten, zodat ze financiële informatie kunnen stelen. Ze kunnen ook ransomware gebruiken, waardoor je apparaat vergrendeld wordt, waarna ze je afpersen en geld vragen om het opnieuw te ontgrendelen”, zegt Maynier.

De gouden regel is de volgende: ken je de persoon of organisatie niet die je een e-mail of bericht heeft gestuurd, klik dan niet op de link of open de bijlage niet. Let ook altijd op afwijkingen in de manier waarop een bericht is geschreven: vaak zijn er typfouten of klinkt de gebruikte taal niet goed. Als in het bericht wordt beweerd dat het afkomstig is van een organisatie die je kent, maar je weet niet zeker of dat klopt, ga dan naar de website van de organisatie in plaats van de in de e-mail verzonden informatie te openen.

3. Bescherm je privacy

Meer tijd online doorbrengen kan betekenen dat je meer persoonlijke informatie vrijgeeft. Dit is een goed moment om je privacy-instellingen eens te herzien. “Je kunt veel van de gegevens die Google verzamelt, zoals locatiegegevens en de geschiedenis van je zoekopdrachten, beperken door die uit te schakelen in je Google-account", aldus Maynier. "Je kunt niet echt controlerenen welke gegevens Facebook verzamelt, maar je kunt wel bepalen wat mensen zien", voegt hij eraan toe.

Facebook en Google volgen ons digitale leven op een ongeëvenaarde manier, dus het zou het moment kunnen zijn om te experimenteren met diensten die niet tot de technologiereuzen van de wereld behoren. Signal is een non-profit alternatief voor WhatsApp (dat eigendom is van Facebook), en dat niet alleen end-to-end encryptie biedt, maar ook minder metadata opslaat.

4. Maak veilig verbinding met videochats

Het aantal videoconferenties is tijdens de coronapandemie explosief gestegen. Collega's, familie en vrienden gebruiken massaal apps die groepsgesprekken mogelijk maken met velen tegelijkertijd. Er zijn vragen gerezen over hoe veilig deze zijn. Zo moest de app Zoom een bewering weerleggen dat het end-to-end gecodeerd was. Taiwan heeft overheidsinstanties nu verboden om die app te gebruiken wegens privacy- en veiligheidsredenen.

Het is de moeite waard om minder bekende alternatieven te verkennen, zoals open source Jitsi Meet, waarvoor gebruikers geen software hoeven te downloaden of geen account hoeven aan te maken. Voor chats met een kleinere groep is het veiliger om services te gebruiken die end-to-end-codering hebben, zoals Signal, WhatsApp of Wire.

5. Doe een digitale lentekuis

Het verwijderen van accounts die je niet meer gebruikt, vermindert de blootstelling van gegevens. “Door ze te verwijderen, zijn er minder gegevens over jou beschikbaar en dat vermindert de privacy-risico's”, zegt Maynier.

Een deel van je lenteschoonmaak kan ook bestaan uit het installeren van een wachtwoordbeheerder die al je wachtwoorden in gecodeerde vorm opslaat en nieuwe, unieke wachtwoorden genereert die moeilijk te raden zijn. Die dienst wordt aangeboden door KeePassXC, die open source is en offline. Er zijn ook commerciële diensten online, zoals LastPass en 1Password, die deze diensten tegen betaling aanbieden.

6. Navigeer door de ‘infodemie’

Naast de bescherming van onze privacy en veiligheid is het ook belangrijk dat we leren omgaan met de enorme hoeveelheid aan informatie over de pandemie. Online circuleert er een stroom aan foute informatie en desinformatie over corona, van vermeende middelen tegen het virus tot beweringen dat 5G-technologie gekoppeld is aan de uitbraak.

Controleer daarom de oorspronkelijke bron van de informatie die je ontvangt en probeer de inhoud te vergelijken met andere vertrouwde bronnen. Sommige grote nieuwsorganisaties hebben nu hun eigen factcheck-teams (bv. de VRT) of sturen nieuwsbrieven waarin verhalen die viraal zijn gegaan, worden ontmaskerd. De Wereldgezondheidsorganisatie heeft ook een pagina waarin mythes over het corona-virus worden weerlegd.

"In gezondheidscrisissen kan niet-onderbouwde informatie snel verspreid raken", zegt Maynier. "Maar het is belangrijk dat we onze eigen stress en die van anderen niet groter maken door valse informatie te delen." Ook bedrijven als Facebook en Google hebben gezegd dat ze stappen ondernemen om de verspreiding van valse informatie tegen te gaan.

We moeten ook waakzaam blijven voor de manier waarop de autoriteiten met de pandemie omgaan op het vlak van informatie en privacy. Sommige regeringen grijpen onterecht de zogenaamde strijd tegen fake news aan om de wettige vrije meningsuiting aan te pakken. Zo werd in Venezuela een journalist opgepakt omdat hij schreef over de corona-uitbraak.

Overheden en bedrijven over de hele wereld wedijveren ook om meer invasieve bewakingsinstrumenten te creëren als reactie op de epidemie. Sommige hiervan kunnen misschien levens redden, maar andere kunnen schadelijk zijn voor de privacy en andere mensenrechten op een manier die ons leven de komende jaren zal veranderen. Dit is het moment om er samen voor te zorgen dat niet alleen wij, maar ook onze mensenrechten online de pandemie overleven.

HOUDT DE CORONACRISIS JE NIET TEGEN OM IN ACTIE TE KOMEN VOOR MENSENRECHTEN? ONTDEK HIER WAT JE KAN DOEN.