Qatar: onderdrukkende nieuwe wet is verdere inperking vrije meningsuiting
In Qatar maakt met een nieuwe vaag geformuleerde wet een breed scala aan uitspraken en publicaties strafbaar. De vrijheid van meningsuiting wordt nog verder ingeperkt. Dit gebeurt amper twee jaar nadat het land toetrad tot het internationaal Verdrag inzake burgerrechten en politieke rechten (BuPo).
De nieuwe wet is een aanpassing van het Wetboek van Strafrecht. Door een nieuwe bepaling toe te voegen, artikel 136 bis, wordt het mogelijk iedereen gevangen te zetten ‘die valse of vooringenomen geruchten, verklaringen of nieuws uitzendt, publiceert of opnieuw publiceert’. Dat geldt ook voor mensen ‘die opruiende propaganda, in eigen land of in het buitenland’ verspreiden ‘met de bedoeling de nationale belangen te schaden, de publieke opinie op te stoken of inbreuk te maken op het sociale systeem of het openbare systeem van de staat’.
Wet om critici het zwijgen op te leggen
‘Qatar heeft al een groot aantal onderdrukkende wetten, maar deze wet betekent een nog verdere verslechtering van het recht op vrijheid van meningsuiting, zegt Lynn Maalouf van Amnesty International. ‘Het is zeer verontrustend dat de emir wetgeving goedkeurt die kan worden gebruikt om vreedzame critici het zwijgen op te leggen’
Zware straffen
Volgens de nieuwe wet kan een ‘vooringenomen’ uitzending of publicatie worden bestraft met maximaal vijf jaar gevangenisstraf en een boete van 100.000 riyal (meer dan 22.000 euro). Dit is in strijd met het BuPo-verdrag. In artikel 19 daarvan is het recht vastgelegd dat iedereen informatie mag zoeken, ontvangen en doorgeven.
Teruggetrokken krantenartikel
De volledige tekst van de wet verscheen in de Staatscourant van 19 januari, hoewel deze bijna twee weken eerder, op 8 januari, al door de emir was ingevoerd.
Op 18 januari publiceerde de Qatarese krant Al-Raya over de nieuwe wet op haar website. Een deel van de bewoordingen van het krantenarikel wijkt af van de definitieve wettekst, maar de strekking klopt. Binnen 24 uur verontschuldigde de krant zich echter voor de publicatie en betuigde spijt omdat ze ‘voor onrust had gezorgd’. Het artikel werd van de website en sociale media-accounts verwijderd en de krant verklaarde dat ze de tekst ‘van een onofficiële bron had gekregen en die publiceerde zonder eerst navraag te doen bij de verantwoordelijke autoriteiten’.
Achtergrond
In Qatar bestaan al wetten die de vrije meningsuiting beperken, zoals de Wet op drukwerk en publicatie uit 1979 en de Wet op de bestrijding van informatietechnologiemisdrijven uit 2014.
In 2012 werd de Qatarese dichter Mohammed al-Ajami veroordeeld tot een lange gevangenisstraf voor het reciteren van een kritisch gedicht over de emir in zijn privé-appartement, terwijl hij in het buitenland woonde. Hij kreeg later gratie.
Er zijn meer zorgen over het mensenrechtenbeleid van Qatar, met name over de behandeling van arbeidsmigranten. Vorige week kondigde Qatar een nieuwe wet aan waardoor arbeidsmigranten die huishoudelijk werk doen niet langer een uitreisvergunning nodig hebben. Daarop verklaarde het ministerie van Binnenlandse Zaken echter dat het boetes zou blijven geven aan huishoudelijk personeel dat zonder toestemming van de werkgever vertrekt, ook al is er geen bepaling in de wet die dit rechtvaardigt.