Nieuw rapport: Europa loochent betrokkenheid bij 'renditions' en geheime detentie door de Verenigde Staten

Na de terroristische aanslag van 9/11 werd er een militair akkoord gesloten in de Noord-Atlantische Verdragsorganisatie (NAVO). Dat akkoord gaf de Verenigde Staten het allesomvattende recht om militaire vluchten uit te voeren over het grondgebied van de NAVO-lidstaten en om gebruik te maken van hun luchthavens. In de praktijk opende het akkoord de weg voor het systeem van 'renditions'. Dit systeem, gerund door de CIA, is erop gericht om terreurverdachten aan te houden en te onttrekken aan elke vorm van juridisch toezicht. Ze worden getransporteerd naar een ander land, vaak met een CIA-vlucht, en daar gevangen gezet.

Sommigen worden door de Verenigde Staten overgedragen aan landen waar ze gefolterd worden. Anderen komen terecht in geheime gevangenissen, worden van de ene spookgevangenis naar de andere gebracht en/of komen uiteindelijk terecht in het detentiecentrum van Guantanamo Bay. Allemaal verklaren ze te zijn gefolterd en mishandeld.

In haar rapport beschrijft Amnesty de ervaringen van 13 mensen die het slachtoffer waren van 'renditions'. Opmerkelijk is dat in elk van deze gevallen een Europees land betrokken was bij de operaties. De betrokkenheid varieert van het ongecontroleerde gebruik van Europese luchthavens en het luchtruim, over de actieve medewerking aan geheime arrestaties, tot het dulden van spookgevangenissen en 'black sites' op het eigen grondgebied.

Zo werd Khaled El Masri, een Duitser, opgepakt in Macedonië, overgedragen aan de Verenigde Staten en naar Afghanistan gevlogen. Daar werd hij in het geheim vastgehouden, geslagen en ondervraagd door Amerikaanse agenten en door een Duitssprekende man, 'Sam' genaamd. Na vier maanden werd hij door Amerikaanse agenten overgebracht naar Albanië. Ze brachten hem naar een afgelegen landweg en bevalen hem te beginnen wandelen. "Terwijl ik wegliep, was ik bang dat ik in de rug zou geschoten worden en voor dood zou worden achtergelaten." Hij werd opgewacht door Albanese agenten, die hem op een vliegtuig naar Duitsland zetten. Nu, meer dan vier jaar later, wacht Khaled nog steeds op de officiële erkenning van zijn aanhouding en gevangenschap. Hij heeft nog geen enkele vorm van compensatie ontvangen. De verantwoordelijken, zowel in Europa als in de Verenigde Staten, hebben geen rekenschap moeten afleggen voor hun daden.

"Uit rapporten van Amnesty International, andere NGO's en journalisten, en zelfs van organen van de Europese Unie en van de Raad van Europa, blijkt nochtans duidelijk dat Europese staten medeplichtig zijn aan het systeem van 'renditions'. Het is zelfs hoogst waarschijnlijk dat er geheime gevangenissen waren in Roemenië en Polen", stelt Jan Brocatus, directeur van Amnesty International Vlaanderen. "Amnesty heeft een stappenplan opgesteld. Als staten dit plan navolgen, zorgen ze ervoor dat er verantwoording wordt afgelegd voor mensenrechtenschendingen uit het verleden en vermijden ze dat deze mistoestanden zich in de toekomst opnieuw zouden kunnen voordoen."

Lees het rapport 'State of denial: Europe's role in rendition and secret detention'

Actie op 26 juni 2008

Op 26 juni 2008, 11u voert Amnesty International actie aan het Luxemburgplein in Brussel. Europese parlementairen zullen er een princiepsverklaring tegen foltering, tegen 'renditions' en tegen geheime gevangenissen onderschrijven. Samen met Amnesty vragen ze het Franse voorzitterschap van de Europese Unie om actie te nemen.