Nergens veilig: vreselijke wandaden tegen vluchtelingen en migranten in Libië

De meeste vluchtelingen en migranten in Libië komen uit Sub Sahara- en Noord-Afrika. Een kleiner deel komt uit Azië en het Midden-Oosten. De redenen waarom ze hun huis achterlieten verschillen. Sommigen sloegen op de vlucht voor oorlog, hongersnood of vervolging. Anderen gingen op zoek naar beter onderwijs of wilden hun kansen op werk vergroten. Velen van hen plannen in Libië te blijven. Terwijl anderen dromen van Europa of worden tot oversteek aangezet door de steeds slechtere omstandigheden in Libië.

“Over heel Libië verkopen ze mensen. Ze ontvoeren en slaan je… Wij werden ontvoerd en geslagen – mijn vrouw heeft wonden in haar gezicht en op haar rug.” - Farah (24) uit Somalië.

Waarom zitten ze vast in Libië?

Sinds eind 2016 hebben de lidstaten van de EU een reeks maatregelen ingevoerd om migratieroutes van Libië via de Middellandse Zee te blokkeren.

Ze hebben de capaciteit van de Libische Kustwacht opgedreven zodat die vluchtelingen en migranten kunnen onderscheppen en terug naar Libië kunnen brengen. Ze weigerden de ontscheping in Europese havens van mensen die op zee gered werden, criminaliseerden het werk van reddingsngo’s en maakten deals met lokale autoriteiten en milities om mensen ervan te weerhouden Libië te verlaten.

Dit opsluitingsbeleid laat honderdduizenden vrouwen, mannen en kinderen verkommeren in Libië. Vluchtelingen en migranten die per boot proberen te ontsnappen worden opgepikt door de Libische kustwacht, met steun van de EU, en teruggebracht naar Libië, waar ze voor onbepaalde duur vastzitten in detentiecentra. De omstandigheden in de centra zijn verschrikkelijk. De vluchtelingen en migranten riskeren er voortdurend mensenrechtenschendingen.

Wat voor wantoestanden gebeuren er?

Vluchtelingen en migranten die geplaatst worden in de officiële detentiecentra zitten vast in een vicieuze cirkel van misbruik en uitbuiting. De omstandigheden zijn onmenselijk en soms dodelijk. Ze kunnen gescheiden worden van hun familieleden. Overlevenden getuigen van foltering en andere mishandeling, seksueel geweld en uitbuiting. Sommige migranten en vluchtelingen worden vastgehouden in plaatsen die gerund worden door gewapende groepen en smokkelaars. Zij die niet vastzitten, worden gedwongen tot een marginaal bestaan, waar ze een makkelijk doelwit zijn voor heel wat misbruiken zoals fysieke aanvallen, ontvoering, diefstal, seksueel geweld, mensensmokkel, gedwongen arbeid en gedwongen uitzetting.

In het dorp Mazda, ten zuidwesten van Tripoli, openden gewapende mannen het vuur op ongeveer 200 migranten in een opslagplaats van smokkelaars. Het resultaat: 30 doden en 11 gewonden. De rest is spoorloos. Het zou kunnen dat ook zij gedood of opnieuw verhandeld werden. Op de lichamen van de slachtoffers zijn sporen van geweld die suggereren dat ze gefolterd werden voordat ze omkwamen.

Gevangen in het conflict

Tussen april 2019 en juni 2020 laaiden de gevechten op in en rond de Libische hoofdstad Tripoli. De strijd wordt gevoerd tussen de veiligheidsdiensten en milities van de door de VN erkende overheid (Government of National Accord - GNA), geleid door Eerste Minister Fayez al-Sarrai, en het zelfuitgeroepen Libische Nationale Leger (LNA), geleid door generaal Khalifa Haftar dat samenwerkt met de interim overheid, gebaseerd in het oosten. Sinds GNA-troepen terrein wonnen en het Libische Nationale Leger uit de hoofdstad verdrongen in juni 2020, heeft het gewapend conflict zich vooral naar het centrum van Libië verplaatst. Er vielen honderden doden en gewonde burgers. Meer dan 400 000 mensen sloegen op de vlucht in eigen land. Beide zijden zijn verantwoordelijk voor ernstige mensenrechtenschendingen en misdaden die oorlogsmisdaden kunnen uitmaken.

Ondanks een wapenembargo dat in 2011 door de VN-Veiligheidsraad werd opgelegd, blijven Rusland, Turkije en de Verenigde Arabische Emiraten de rivaliserende kampen voorzien door onwettige wapentransfers en directe militaire steun.

Door de gevechten lopen vluchtelingen en migranten in Libië nog meer risico bij aanvallen. Op 2 juli 2019 vielen er tientallen doden en gewonden bij een LNA-aanval op het Tajoura detentiecentrum. Datzelfde centrum was al geraakt op 7 mei 2019. Daarbij raakten twee mensen gewond. De GNA had in de buurt van het centrum een opslagplaats voor munitie gevestigd.

Wat doet Amnesty?

• We doen onderzoek naar misbruiken en brengen Europa’s medeplichtigheid in deze vicieuze cirkel van lijden voor migranten en vluchtelingen aan het licht;
  
  
• We doen aan beleidsbeïnvloeding bij de VN, EU, andere internationale organen en betrokken staten;
  
  
• We verzetten ons in de rechtbank tegen gevaarlijke vormen van samenwerking door rechtszaken te voeren tegen maatregelen die bijdragen tot het vastzetten van vluchtelingen en migranten in Libië;
  
  
• We voeren campagne om een einde te stellen aan detentie in Libië;
  
  
• En we roepen Malta op om de aanklachten in te trekken tegen drie jongeren, gekend als El Hiblu 3, die een levenslange celstraf riskeren omdat ze zich verzet hebben tegen hun terugkeer naar Libië.

Wat kan jij doen ?

Wees deel van de oplossing door:

• deze pagina te delen

• erover te praten met je vrienden

• informatie op te zoeken over hoe jouw overheid medeplichtig is aan deze situatie, zowel politiek als financieel.

• vraag aan organisaties die hulp bieden aan vluchtelingen en migranten hoe je hen kan helpen. Ook kan je je inzetten voor diaspora-groepen (= verenigingen van mensen met een migratieachtergrond)

• zet mee druk op de overheid, het parlement en de EU-instellingen door deel te nemen aan onze acties.