Mensen die recht op abortus verdedigen moeten beter beschermd worden
Mensen die het recht op abortus verdedigen en essentiële hulp verlenen, worden gestigmatiseerd, geïntimideerd, aangevallen en onderworpen aan onrechtvaardige vervolging. Hierdoor wordt het voor hen steeds moeilijker en gevaarlijker om hun werk uit te voeren, aldus Amnesty International in een nieuw rapport dat vandaag is verschenen.
In het rapport, “An Unstoppable Movement: A global call to recognize and protect those who defend the right to abortion”, is te lezen hoe veel gezondheidswerkers, activisten, pleitbezorgers en begeleiders over de hele wereld te maken krijgen met intimidatie, arrestatie, vervolging en gevangenisstraf omdat ze het recht steunen van vrouwen, meisjes en iedereen die zwanger kan worden, op toegang tot abortus.
Een dergelijk klimaat heerst ook in landen waar abortus gedeeltelijk door de wet is toegestaan. Het is huiveringwekkend en stigmatiserend, en legt wie toegang tot abortus verdedigt het zwijgen op. Ze leven in voortdurende angst om aangevallen en vervolgd te worden wegens het verlenen van abortuszorg, of deze nu legaal is of niet. Het werpt ook grote barrières op voor alle mensen die abortuszorg nodig hebben – vooral degenen die het meest gemarginaliseerd zijn.
“Het recht op abortus is geen mening. Het is een kwestie van internationale standaarden en juridische normen. Het is een recht dat wordt ondersteund door vele mensenrechten, waaronder het recht op fysieke en mentale integriteit, het recht op gezondheid en het recht om niet op onwettige en willekeurige wijze te worden gedood door het ontzeggen van veilige hulp en zorg. Het is essentieel voor de waardigheid van iedereen die zwanger kan worden. Degenen die dat recht verdedigen en mogelijk maken, verdienen ons respect en onze bescherming. Toch blijven veel staten over de hele wereld vasthouden aan een beleid van overregulering en criminalisering, waarmee ze een vijandige en zelfs gevaarlijke omgeving creëren voor degenen die het recht op abortus verdedigen”, zegt Agnès Callamard, secretaris-generaal van Amnesty International.
“Met hun anti-abortusretoriek, -beleid en -wetten maken zij gezondheidswerkers en belangenbehartigers tot doelwit. Ze worden gestigmatiseerd, misbruikt, gediscrimineerd, gecriminaliseerd, gevangengezet en zelfs vermoord: de rechten van wie het recht op abortus verdedigt, liggen onder vuur. Ook hun mensenrecht om zonder angst te werken, essentiële diensten te verlenen zonder te worden bedreigd en hun professionele vaardigheden uit te oefenen zonder discriminatie, moet worden gerespecteerd en beschermd.”
Geïsoleerd en niet gesteund
Hoewel er steeds meer vooruitstrevende hervormingen zijn van wetgeving over abortus, wordt de toegang tot abortus belemmerd door de verspreiding van onjuiste informatie en griezelverhalen - lastercampagnes die het publieke debat verzieken en fulmineren tegen het recht op abortus en zij die het verdedigen.
“Voor veel aanbieders van seksuele en reproductieve gezondheidszorg voelen deze intimidaties en dit misbruik gewoon als een deel van hun werk. Maar we mogen dit niet als normaal beschouwen”, aldus Sarah Shaw, hoofd belangenbehartiging van MSI Reproductive Choices. “Genoeg is genoeg. Het is tijd om hulpverleners bij abortus te erkennen als mensenrechtenverdedigers en op te komen voor hen die hun leven op het spel zetten om die keuze mogelijk te maken.”
Het rapport is gebaseerd op bijna vijftig interviews met verdedigers van abortusrechten uit de hele wereld. Het bevat verhalen en informatie vanuit eerstelijns- en basisorganisaties en weerspiegelt de zorgen die zijn geuit door gezondheidszorgorganisaties uit de hele wereld, die vorig jaar al een oproep lanceerden om deze mensen te beschermen.
De geïnterviewden, met name gezondheidswerkers, legden uit hoe zij zich vaak geïsoleerd en niet gesteund voelen. Hun werk wordt niet erkend en ze vrezen de dreiging van criminalisering, intimidatie, stigmatisering, verbale bedreigingen en geweld, evenals uitsluiting en burn-out op de werkplek. Sommige gezondheidswerkers zagen hoe hun persoonlijke gegevens online werden gelekt, terwijl anderen niet weten of ze wel veilig thuis zullen komen. Een paar voorbeelden:
- De Venezolaanse lerares en mensenrechtenverdediger Vannesa Rosales werd gecriminaliseerd omdat ze een vrouw en haar 13-jarige dochter hielp toegang te krijgen tot abortus.
- In Polen werd Justyna Wydrzyńska, lid van Abortion Without Borders en het Abortion Dream Team, eerder dit jaar veroordeeld omdat ze een vrouw aan abortuspillen hielp - een veilige manier om een zwangerschap te beëindigen.
- In Ghana zei een pleitbezorger voor seksuele en reproductieve rechten dat dienstverleners te maken kregen met fysiek geweld en openlijk te schande werden gemaakt door het publiek, omdat ze voorlichting gaven over anticonceptie.
“Geweld tegen aanbieders van seksuele en reproductieve gezondheidszorg in de frontlinie neemt niet af; het wordt tijd dat de stemmen, ervaringen en zorgen van onze frontlinieverdedigers worden gehoord”, zegt Alvaro Bermejo, directeur-generaal van de International Planned Parenthood Federation.
Sommige overheden blijven stigmatiseren en aanzetten tot haat en angst tegen mensen die het recht op abortus verdedigen. Als institutionele voorvechters van seksuele en reproductieve rechten moeten wij de moed van deze verdedigers uit de frontlinie proberen evenaren.
Dilemma
Het criminaliseren van abortus is de voornaamste oorzaak van de naar schatting 35 miljoen onveilige abortussen die elk jaar plaatsvinden. Het zet zorgpersoneel klem tussen enerzijds de ethische en professionele plicht om de best beschikbare zorg te bieden en anderzijds strafrechtelijk aansprakelijk te zijn als zij zich niet aan kwalijke wetten houden.
“Abortus behoort tot de essentiële gezondheidszorg. Toch worden we als zorgverleners regelmatig geconfronteerd met discriminatie en geweld, gewoon omdat we ons werk doen”, zegt dr. Anne-Beatrice Kihara, voorzitter van de Internationale Federatie van Gynaecologie en Verloskunde (FIGO).
“Restrictieve abortuswetten en -houdingen veroorzaken schade. Ze creëren een vijandige omgeving die het stigma rond abortus voedt, waardoor zorgverleners en degenen die om abortus vragen als criminelen worden bestempeld. We kennen helaas allemaal collega’s die te maken hebben gehad met stigmatisering, loopbaanblokkering, intimidatie, fysieke aanvallen, gevangenisstraffen en in de meest extreme gevallen zijn er zelfs zorgverleners vermoord.”
Ook verloskundigen lopen gevaar, zelfs al zijn zij vertrouwde gezondheidswerkers waar mensen terecht kunnen voor hulp als ze zwanger zijn, in gemeenschappen, klinieken en ziekenhuizen.
“Tot de taken van een verloskundige behoort hulp bij de toegang tot abortus en tot het recht om vrij beslissingen te nemen over reproductieve gezondheid”, aldus Sally Pairman, Chief Executive van de International Confederation of Midwives.
“Verloskundigen mogen niet worden blootgesteld aan buitensporig risico, geweld, misbruik of persoonlijke schade vanwege het uitvoeren van hun werk. Staats- en gezondheidsautoriteiten hebben de plicht ervoor te zorgen dat alle gezondheidswerkers, inclusief verloskundigen, worden beschermd.”
Erkenning van het werk van vrouwelijke mensenrechtenverdedigers (WHRD’s)
“Degenen die het recht op abortus verdedigen, garanderen de toegang tot essentiële diensten en maken deze mogelijk. Dat ze dat moeten doen in een sfeer van vijandigheid is onaanvaardbaar. Staten en autoriteiten moeten hen absoluut beschermen, zodat ze hun werk zonder represailles kunnen uitvoeren”, aldus Agnès Callamard.
“Als onderdeel van onze wereldwijde campagne roept Amnesty International staten over de hele wereld op om hun verplichtingen na te komen om het recht op veilige en legale abortus voor iedereen te beschermen, en om het recht van iedereen die het recht op abortus verdedigt, te respecteren en te beschermen.”
Daarnaast roept Amnesty International staten op om te erkennen dat de rol van vrouwelijke mensenrechtenverdedigers die werken aan de toegang tot veilige abortus legitiem is en een integraal onderdeel van de bevordering en realisatie van seksuele en reproductieve rechten; en ervoor te zorgen dat deze mensenrechtenverdedigers niet worden gecriminaliseerd, geïntimideerd of aangevallen, en dat degenen die hen aanvallen voor de rechter worden gebracht.
Het is tijd dat WHRD's worden beschermd en volledig worden ondersteund op de werkplek, overeenkomstig de woorden van dr. Guillermo Ortíz, verloskundige uit El Salvador en pleitbezorger van Ipas.
“Ik vind het belangrijk dat artsen abortus toegankelijk maken in landen met restrictieve wetten. Wij zijn degenen die zorg verlenen aan de armste vrouwen, degenen die het meest waarschijnlijk zullen lijden onder een ongewenste zwangerschap. Wij zijn de voorlopers van de gezondheidszorg en moeten deel uitmaken van de beweging voor veilige toegang tot abortus. Abortus is gezondheidszorg.”
