Libanon: leger en veiligheidstroepen vallen ongewapende demonstranten aan

• Meer dan 230 mensen raakten tijdens demonstraties op 8 augustus gewond
• Veiligheidstroepen schoten doelgericht en veroorzaakten ernstige verwondingen: zo raakte een man zijn oog kwijt
• Er werd willekeurig geschoten met o.a. traangas en rubberen kogels

Amnesty International-waarnemers waren aanwezig bij de grote (voornamelijk vreedzame) protesten op 8 augustus. Agenten schoten willekeurig met traangas en (rubberen) kogels in de menigte. De Amnesty-waarnemers spraken met slachtoffers, ooggetuigen en artsen, en verifieerden videobeelden van geweld door de veiligheidsdiensten.

‘Terwijl hun levens in puin liggen en ze het lichamelijke en emotionele trauma van de explosies nog te boven aan het komen zijn, gingen duizenden mensen in Libanon voor gerechtigheid de straat op. Maar daar werden ze door veiligheidstroepen beschoten met kogels en traangas’, zegt Lynn Maalouf van Amnesty International.

Het Crisis Evidence Lab van Amnesty International heeft videobeelden onderzocht en daaruit bleek een doelgerichte actie van geweld tegen de demonstranten, die erop gericht leek demonstranten te straffen en te voorkomen dat meer mensen de straat op gingen. Uit de analyse bleek ook dat in burger geklede leden van de veiligheidsdienst groepen mensen hadden beschoten.

De Libanese autoriteiten zouden de duizenden mensen die nu dakloos zijn geraakt door de explosie moeten helpen in plaats van aanvallen. Degenen die zich schuldig hebben gemaakt aan dit gewelddadige gedrag moeten ter verantwoording worden geroepen.

Oogletsel door rubberen kogels en hagel

Amnesty International interviewde zes demonstranten die in Beiroet waren toen de situatie escaleerde. Zij zagen allen dat de veiligheidsdienst en het leger op de mensenmenigte schoot met rubberen kogels en traangas. Dit werd op borsthoogte en van dichtbij op de mensen afgevuurd, wat duidt op doelgericht schieten met de intentie om mensen te raken. Demonstranten vertelden ook dat ze gewond raakten door kleine rubberen kogeltjes.

Artsen hebben melding gemaakt van ten minste zes gevallen van oogletsel. De patiënten waren tussen de 18 en 21 jaar en waren door hagel in de ogen geraakt. Bij een man moest zijn oog zelfs worden verwijderd. Anderen verloren deels hun zicht.

Amjad* werd geraakt door een rubberen kogel in zijn nek. Daarbij werd een ader geraakt en hij verloor veel bloed voordat hij naar het Rizk-ziekenhuis werd gebracht. ‘We waren in de Riad Al-Solh-straat. Ik zag dat de oproerpolitie en het leger van dichtbij op de demonstranten schoten. Ze waren ongeveer twaalf meter van ons verwijderd, en toen voelde ik bloed langs mijn nek stromen. Ik drukte de wond dicht met mijn vingers en liep naar het Rode Kruis voor hulp. Toen viel ik flauw en mensen hielpen me’, zegt Amjad.

Volgens internationale richtlijnen mogen rubberen kogels slechts worden gebruikt als middel om gewelddadige mensen te stoppen. Ze mogen nooit willekeurig worden afgeschoten in menigtes, omdat ze ernstige verwondingen kunnen veroorzaken. Daarnaast mogen ze slechts worden gericht op het onderlichaam. ‘De veiligheidsdiensten van Libanon vuurden verschillende wapens af met als doel mensen te raken’, zegt Lynn Maalouf.

Traangasbussen afgevuurd op de menigte

De oproerpolitie en veiligheidsdienst schoten traangasbussen willekeurig op de groepen demonstranten af. Dit leidde tot verschillende ernstige verwondingen.

Jad* werd in zijn gezicht geraakt door een traangasbus, toen hij in het Azarieh-district van Beiroet was. Hij heeft een gebroken neus. ‘Terwijl we ons klaarmaakten om te vertrekken, werd ik boven mijn rechteroog in mijn gezicht geraakt door een traangasbus. Mijn neus is gebroken en mijn hele gezicht opgezwollen.’

Faten* werd geraakt in zijn rechterschouder. Ook zij was in Azarieh. ‘De oproerpolitie was slechts 10 meter van mij verwijderd. Ik voelde dat ik ergens door was geraakt in mijn schouder. Mijn arm was gevoelloos. Ik dacht dat ik mijn arm verloren was, en viel toen neer. Ze schoten traangas recht op borsthoogte op de mensen af.’

Traangasbussen die worden afgevuurd kunnen ernstige verwondingen veroorzaken. Traangas mag slechts worden gebruikt in situaties van wijdverspreid geweld met als doel het uiteendrijven van menigtes, en slechts wanneer alle andere manieren van het onder controle brengen van geweld niet werkten. ‘Het is onwettig om een traangasbus direct op iemand af te schieten’, zegt Lynn Maalouf.

Een klein aantal demonstranten maakte zich schuldig aan het gebruik van geweld. Dit is echter geen reden om een heel protest uiteen te drijven, of om de hele demonstratie als gewelddadig te bestempelen. De autoriteiten moeten het demonstratierecht van de meerderheid respecteren, zelfs wanneer een minderheid van demonstranten geweld gebruikt.

Tot dusverre hebben de veiligheidsdiensten en het leger ontkent verantwoordelijk te zijn voor dit gewelddadige optreden. Een lid van de veiligheidsdienst kwam om het leven. De omstandigheden waaronder dit gebeurde zijn nog onduidelijk.

Artsen doelwit van geweld

Ook artsen die gewonde demonstranten behandelen, werden door traangas geraakt. Dokter Elie Saliba vertelde Amnesty dat hij drie keer werd aangevallen op het Martyr’s Plein. Hij werd door een kogel geraakt in zijn schouder, toen door hagel op zijn hoofd en gezicht en vervolgens werd hij door militairen geslagen. Hij vroeg een militair waarom ze op de menigte schoten, en deze vertelde hem: ‘Jullie hebben dit regime gekozen’. Dr Salbia zei toen: ‘Ik heb geen enkele leider van dit corrupte regime gekozen’, waarop hij werd geslagen. ‘Zodra hij het woord corrupt hoorde, duwde hij me. Ik draaide me om om weg te gaan. Een soldaat sloeg me kwaad op mijn rug met zijn geweer, en ik viel op de grond. Drie soldaten begonnen me te trappen. Mijn vrouw rende op me af, ik was bang dat ze haar ook gingen slaan, en ik vond de kracht om op te staan en weg te rennen. Ze sloegen me omdat ik corrupt zei. Ik beledigde hem of iemand anders niet.’

Amnesty’s oproep

Bij de explosie in het havengebied van Beiroet op 4 augustus kwamen ten minste 220 mensen om het leven. Zo’n 7.000 mensen raakten gewond. Volgens president Aoun zou de explosie zijn veroorzaakt door 2.750 ton ammonium-nitraat, dat onveilig was opgeslagen in de wijk. Amnesty International roept op tot een onafhankelijk onderzoek. De Libanese autoriteiten moeten samenwerken aan een internationaal onderzoek naar de explosie, en zorgen dat er waarheid, gerechtigheid en genoegdoening komt voor de slachtoffers.

Lees hier meer over de gespannen politiek situatie in Libanon.

*Namen zijn vanwege privacy-redenen gewijzigd.