Jezidi-vrouwen in vluchtelingenkampen verenigen zich om rampspoed het hoofd te bieden

IS-strijders kidnapten duizenden Jezidi’s – mannen, vrouwen en kinderen – en dwong hen zich te bekeren tot de islam. Honderden anderen werden in koelen bloede gedood. Gevangen vrouwen en meisjes werden gefolterd en verkracht, gedwongen te trouwen, ‘verkocht’ of weggeschonken als ‘cadeau’ aan IS-strijders of hun aanhangers en gedwongen tot seksuele slavernij. Jongens werden gescheiden van hun families en naar militaire trainingskampen gestuurd.

Smerige omstandigheden

Naar schatting 3.800 Jezidi-vrouwen en –kinderen zitten nog altijd vast. Honderdduizenden zijn intern ontheemd in Irak. Vele anderen zijn vluchtelingen geworden.

Tegen de tijd dat we in juli het vluchtelingenkamp Nea Kavala in Griekenland bezochten, verbleven er 400 Jezidi’s – mannen, vrouwen en kinderen – in vreselijke omstandigheden, samen met 2.000 andere asielzoekers. Ze wachtten af, terwijl de rest van Europa blijft dralen in de vluchtelingencrisis.

Ze sliepen maandenlang in tenten in smerige omstandigheden, uitgeleverd aan insecten, slangen en zeer hoge zomertemperaturen. De voedselrantsoenen die het Griekse leger leverde, hielden hen in leven. Maar het eten was verschrikkelijk, zegden ze ons, en er was niet genoeg drinkbaar water.

Gesloten grenzen

Leger en politie zaten aan de ingang van het kamp toen wij arriveerden. Achter hen containers die het kantoor van het Griekse leger huisvestten. Een geplaveide weg scheidde de containers van de rijen tenten. De eerste tenten waren ingenomen door Jezidi’s, van wie velen ons hartelijk verwelkomden.

In de verstikkende hitte, zowel binnen als buiten hun tenten, vertelden Jezidi’s ons hun gruwelijke vluchtelingenverhalen. Terwijl ze moesten vechten om te overleven, trokken ze bergen en grenzen over, maar vonden daarna alleen ellende in kampen in Turkije. Ze zetten hun zoektocht naar bescherming voort, werden gedwongen mensensmokkelaars te betalen om de Egeïsche Zee over te steken, maar konden in Griekenland geen kant meer op. De Europese grenzen waren gesloten voor hen.

De reis was vooral schrijnend voor oude Jezidi-vrouwen zoals Sarif. Sarif is blind en volgens haar familie is ze over de 100 jaar oud. Haar zoon droeg haar op zijn rug, de hele afstand van Irak naar Turkije.

Eenheid geeft kracht

Bahar Salaman is 91 en heeft hartproblemen. Ook zij kon niet stappen, maar samen met haar familie stak ze de Egeïsche Zee over, door Jezidi’s “de zee des doods” genoemd, omdat er al zo veel vluchtelingen door de golven zijn opgeslokt. De oorlog heeft niet alleen levens verwoest maar ook het samen leven van verschillende gemeenschappen ondermijnd. Spanningen en wantrouwen onder de Jezidi’s en andere groepen in de kampen waren wijdverbreid. Jezidi-mannen hielden ‘s nachts om de beurt de wacht, omdat ze aanvallen vreesden van andere asielzoekers.

We ontmoetten ook Kurtey, Ghazal, Karmey, Beshey en Noorey. “Wij zijn bang voor gevechten”, zeggen ze ons, we voelen ons niet veilig in het kamp.”

Om elkaar te steunen, hadden ze een ‘beschermingscirkel’ gevormd, waarbij ze onder elkaars begeleiding naar het toilet gingen. Eenheid geeft kracht.

Onveiligheid en gebrek aan onderwijs

Het trauma van de oorlog is een levendige en pijnlijke herinnering. Karmey brak in tranen uit bij de herinnering aan haar gedwongen vlucht. Twee van haar kinderen nam ze mee maar de drie anderen moest ze in Irak achterlaten.

De hele Jezidi-gemeenschap, mannen en vrouwen, had het gevoel dat de Griekse politie niets deed om hen te beschermen tegen incidenten in het kamp.

Zoals andere vrouwelijke vluchtelingen waren Jezidi-vrouwen vooral bekommerd om het voedsel, de gezondheidszorg en, in het algemeen, hun vreselijke levensomstandigheden in Griekenland.

“We brengen de dag piekerend door, terneergeslagen, schuifelend van tent naar tent.”

Ze waren het er echter allemaal over eens dat de grootste problemen de onveiligheid en het gebrek aan onderwijs voor hun kinderen zijn.

“Voordien hadden we niets, maar we hadden tenminste onderwijs. We leefden in hoop maar nu is onze hoop gebroken.”

Na meer dan vijf maanden in het Nea Kavala-kamp voelen de Jezidi’s zich vergeten en aan hun lot overgelaten door de rest van de wereld. Velen wachten nog op een overplaatsing of hereniging met familieleden in andere Europese landen. Maar het wachten duurt te lang en is – voor hen – ondraaglijk.

De onzekerheid is vernietigend voor hun collectieve verzuchtingen om samen te blijven als een gemeenschap. Jezidi-asielzoekers hebben brutale mishandelingen van ISIS overleefd, duizenden kilometers afgelegd om te ontsnappen aan het geweld, maar nu worden ze over het hoofd gezien door de Europese leiders. Jezidi-vrouwen winden er geen doekjes om: “We willen dat onze stemmen gehoord worden door alle Europese leiders. Haal ons weg uit het kamp, weg uit Griekeland.”

Blijven wachten

Alle Europese landen delen een collectieve verantwoordelijkheid: ze kunnen en moeten hervestigingsplaatsen aanbieden, families herenigen en visa uitreiken. Het kan niet dat alleen Griekenland verantwoordelijk is voor het beschermen van vluchtelingen in Europa. Toch moet de Griekse regering dringend het probleem van de onveiligheid in sommige kampen aanpakken en asielzoekers voorzien van aangepaste opvang en zorg. Zij moet ook voorzien in aparte en veilige plaatsen voor meisjes en vrouwen.

Begin augustus, enkele dagen na onze ontmoeting, beslisten de Jezidi’s Nea Kavala te verlaten. Meer dan 400 van hen brachten twee rusteloze nachten door voor ze eindelijk werden overgebracht naar een nieuw kamp, Dimitra.

Twee jaar nadat IS hen uit hun huizen heeft verdreven, verblijven de Jezidi-vrouwen met wie wij spraken nog altijd in Griekenland. Hier, op Europees grondgebied, wachten ze de dag af waarop zij herenigd worden met hun families of zich elders in Europa kunnen hervestigen. Ze wachten het moment af waarop ze zich eindelijk weer veilig kunnen voelen.