Jemen: Oorlog en uitsluiting laten miljoenen mensen met een handicap in de steek.

Uitgesloten: Leven met een handicap in het gewapend conflict in Jemen wordt gepubliceerd op de Internationale Dag van mensen met een Handicap (3 december 2019). Zes maanden onderzoek ging hieraan vooraf met onder meer drie bezoeken aan Zuid-Jemenitische gouvernementen (provincies) en interviews met bijna 100 personen – waarin de ervaringen van 53 vrouwen, mannen en kinderen met een grote variëteit aan handicaps worden gedocumenteerd.

“De oorlog in Jemen wordt gekenmerkt door onwettige bombardementen, ontheemding en een gebrek aan basisvoorzieningen, waardoor veel mensen worstellen om te overleven. De humanitaire hulp is sowieso beperkt maar mensen met een handicap – die nu al tot de meest bedreigde mensen in een gewapende conflicten behoren – zouden niet geconfronteerd moeten worden met nog grotere uitdagingen om toegang te krijgen tot essentiële hulp”, aldus Rawya Rageh, Senior Crisis Advisor bij Amnesty International.

“Internationale donoren, de Verenigde Naties en humanitaire organisaties die met de Jemenitische autoriteiten samenwerken, moeten meer doen om de barrières te overwinnen die mensen met een handicap ervan weerhouden om zelfs maar in hun meest elementaire behoeften te voorzien."

Geweld en gedwongen verhuizing

Mensen met een handicap ondervinden grote moeilijkheden bij het ontvluchten van geweld. Velen verklaarden aan Amnesty International dat ze vermoeiende verplaatsingen zonder rolstoelen, krukken of andere hulmiddelen ondernamen. Bijna allemaal waren ze afhankelijk van hun familie of vrienden. “De reis was een marteling … Ik werd van bus naar bus gebracht – in totaal vier bussen…Mijn buurman droeg me,” aldus Migdad Amim Abdullag, een 18-jarige met beperkte mobiliteit en moeilijkheden om zich uit te drukken.

Sommige mensen met een handicap werden achtergelaten wanneer hun familie wegvluchtte of raakten gescheiden in de chaos of omdat de reis te moeilijk was voor hen. Als ze dan toch konden ontsnappen, verslechterde hun gezondheidstoestand of beperking vaak.

Bovendien heeft Amnesty International geconstateerd dat de ontheemdingskampen niet aangepast zijn voor mensen met een handicap, met als gevolg dat mensen met een handicap beroofd worden van hun onafhankelijkheid en waardigheid.

Verontrustende behoeften die onvervuld blijven

Jemen is een staat die partij is bij het Verdrag inzake de Rechten van Personen met een Handicap en heeft wetten die bedoeld zijn om minstens 4,5 miljoen mensen met een beperking (volgens de WHO) te beschermen. Dat zou maar liefst 15% van de bevolking zijn. Betrouwbare gegevens zijn echter schaars, en gezien de impact van het voortdurende conflict geloven sommige deskundigen dat het werkelijke aantal mensen met een handicap nog hoger ligt.

De openbare gezondheidszorg en het maatschappelijk welzijn zijn zwaar getroffen door de oorlog en de economische ineenstorting van Jemen. Daaruit volgt een systematisch falen om de rechten van mensen met een handicap te garanderen. Velen zijn afhankelijk van aalmoezen of zorgen voor hun eigen levensonderhoud - sommigen worden tot armoede gedwongen om te betalen voor basisvoorzieningen zoals medicijnen of volwassen luiers.

Daarnaast is er ook een tekort aan hulpmiddelen of zijn de beschikbare hulpmiddelen niet geschikt voor hun doel. Bijvoorbeeld rolstoelen die niet opgewassen zijn tegen het ruige terrein van ontheemdingskampen, of slecht passende prothesen. Bovendien heeft Zuid-Jemen maar één prothesecentrum, dat een aantal types prothesen voor reparatie naar het buitenland moet sturen.

De aanhoudende conflicten in Jemen hebben ook geleid tot een geestelijke gezondheidscrisis, waarbij een aanzienlijk deel van de bevolking - waaronder veel kinderen - ernstig getraumatiseerd is. Een gemiddelde 25-jarige Jemeniet heeft in zijn leven 14 gewapende conflicten meegemaakt. Ondanks dat, zijn er slechts 40 psychiaters in het hele land, waardoor er nauwelijks psychosociale steun kan worden voorzien.

Nood aan betere integratie

Amnesty International erkent dat humanitaire organisaties in Jemen voor enorme uitdagingen staan. Niettegenstaande kunnen deze organisaties eenvoudige maatregelen ondernemen om hulp te bieden op een efficiëntere manier. Ze zouden bijvoorbeeld betere data kunnen verzamelen en analyseren over het volledige scala aan mensen met een handicap die onder hun hoede staan, of ze zouden de mensen met een handicap rechtstreeks kunnen betrekken bij het ontwerp en de levering van hulp.

“Mensen met een handicap eisen wereldwijd dat er geen beslissingen worden genomen over hun welzijn, zonder hun inspraak,” aldus Rasha Mohamed, Jemen-onderzoeker bij Amnesty International. “Jemen is geen uitzondering. Internationale donoren moeten meer doen om humanitaire toezeggingen volledig te financieren en er beter voor te zorgen dat mensen met een handicap in Jemen niet achterblijven…”