Jaarrapport 2008: 60 jaar mensenrechtenschendingen, hoog tijd voor een nieuw engagement

"De mensenrechtensituatie in Darfoer, Zimbabwe, Gaza, Irak en Myanmar is kritiek. Daar moet dringend verandering in komen," zegt professor Eva Brems, voorzitter van Amnesty International Vlaanderen.

"Onrechtvaardigheid, ongelijkheid en straffeloosheid kenmerken de wereld van vandaag. De kloof tussen woord en daad is immens."

Uit het jaarrapport 2008 blijkt dat er nog steeds mensen gefolterd en mishandeld worden in minstens 81 landen. In minstens 54 landen krijgen beklaagden geen eerlijk proces en in tenminste 77 landen is er geen vrije meningsuiting. Dat alles 60 jaar na de goedkeuring van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens.

"2007 werd gekenmerkt door het onvermogen van de Westerse overheden en de onwil van opkomende machten om iets te veranderen aan de meest zware mensenrechtencrisissen ter wereld, gaande van diepgewortelde conflicten tot de groeiende ongelijkheid die miljoenen mensen benadeelt," zegt Eva Brems.

Volgens Amnesty International is de afwezigheid van een gemeenschappelijke wereldvisie en collectief leiderschap de grootste bedreiging voor de mensenrechten.

"2008 biedt een ongekende kans aan nieuwe en opkomende wereldleiders om een nieuwe weg in te slaan en het kortzichtige beleid met de bijhorende wanpraktijken van de afgelopen jaren te verwerpen," aldus Eva Brems.

Amnesty International daagt de overheden uit om te kiezen voor collectief leiderschap gebaseerd op de principes van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens.

"Het is aan de meest machtige landen om het voorbeeld geven", zegt Eva Brems.

• China moet haar beloftes over mensenrechten die ze maakte bij de toekenning van de Olympische Spelen naleven. Er moet werk gemaakt worden van vrijheid van meningsuiting en persvrijheid en het heropvoedingprogramma "re-education through labour" moet stop gezet worden.

• De VS moeten Guantánamo en andere illegale detentiecentra sluiten. Terreurverdachten moeten een eerlijk proces krijgen en mogen niet meer gefolterd of mishandeld worden.

• Rusland moet toleranter zijn tegenover politieke dissidenten. Straffeloosheid voor mensenrechtenschendingen in Tsjetsjenië mag niet langer aanvaard worden.

• De Europese Unie moet de medeplichtigheid van haar lidstaten aan illegale transfers van terreurverdachten (renditions) onderzoeken. De EU moet voor mensenrechten dezelfde maatstaf hanteren voor haar eigen lidstaten als voor andere landen.

Eva Brems waarschuwt: "Wereldleiders zitten in een ontkenningsfase, maar hun gebrek aan daadkracht heeft ernstige gevolgen. Onder meer Irak en Afghanistan tonen aan dat mensenrechtenproblemen geen geïsoleerde tragedies zijn, maar eerder te vergelijken zijn met virussen die zich snel verspreiden en een gevaar vormen voor iedereen."

"Regeringen moeten vandaag dezelfde moed en hetzelfde engagement aan de dag leggen als de Verenigde Naties 60 jaar geleden bij het goedkeuren van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens."

"Er is een toenemende vraag bij de gewone mensen naar rechtvaardigheid, vrijheid en gelijkheid. Een paar van de meest beklijvende beelden van 2007 zijn de monniken in Myanmar, de advocaten in Pakistan en vrouwenrechtenactivisten in Iran."

Voetnoten

1. Het jaarrapport van Amnesty International bespreekt de mensenrechtensituatie in 150 landen. Het is een terugblik op 2007 en formuleert uitdagingen voor 2008.

2. Het jaarrapport 2008 bespreekt volgende tendensen:

• Gewapende groeperingen en overheidstroepen die burgers straffeloos aanvallen

• Geweld tegen vrouwen

• Foltering en mishandeling als aanvaarde ondervragingstechnieken

• Repressie en aanvallen tegen dissidenten, activisten en journalisten

• Gebrek aan bescherming van vluchtelingen, asielzoekers en migranten

• Ontzegging van economische en sociale rechten

• Bedrijven die hun verantwoordelijkheid voor mensenrechtenschendingen ontlopen

3. Amnesty International stelde de laatste 6 decennia vooruitgang vast, vooral met betrekking tot wetgeving en instellingen voor mensenrechten. Ook het draagvlak voor de afschaffing van de doodstraf en het vervolgen van bepaalde oorlogsmisdaden is gegroeid.

4. De Universele Verklaring van de Rechten van de Mens werd goedgekeurd door de VN op 10 december 1948.

5."Re-education through Labour" is een strafrechtsysteem in China. De straf kan tot 4 jaar duren en wordt opgelegd door de politie zonder aanklacht, proces of juridisch toezicht.