Iran gebruikt onwettig geweld tegen demonstranten

Iraanse veiligheidstroepen gebruiken onwettig geweld tegen vreedzame demonstranten. Geverifieerde videobeelden, foto’s en getuigenissen van slachtoffers en ooggetuigen vormen daarvoor het bewijs. De demonstranten gingen de straat op nadat de Iraanse autoriteiten hadden toegegeven dat ze op 8 januari een Oekraïens passagiersvliegtuig hadden neergehaald.

Er is bewijs dat de veiligheidstroepen op 11 en 12 januari met hagel op vreedzame demonstranten hebben geschoten. Veiligheidstroepen gebruikten ook rubberen kogels, traangas en pepperspray om demonstranten te verspreiden. Ook werden demonstranten geschopt en met knuppels geslagen, en willekeurig gearresteerd.

‘Het is verschrikkelijk dat de veiligheidstroepen van Iran vreedzame wakes en protesten uiteengeslagen hebben,’ zegt Philip Luther van Amnesty International. ‘En dat terwijl de deelnemers niets anders deden dan gerechtigheid eisen voor de 176 vliegtuigpassagiers die om het leven zijn gekomen, en hun woede uitten over de aanvankelijke ontkenning van de Iraanse autoriteiten.’

Onwettig gebruik van geweld

Amnesty’s Digital Verification Corps (DVC) heeft tientallen video’s geverifieerd waarop te zien is dat veiligheidstroepen traangas afvuren op grote groepen vreedzame demonstranten. Op een van de video’s zijn twee vrouwen in Teheran te zien, die bloedend op de grond liggen. In een andere video ligt een andere vrouw in een plas bloed op de grond, schreeuwend van de pijn. Amnesty heeft niet kunnen vaststellen welk type munitie hun verwondingen veroorzaakte. Amnesty heeft wel beelden geverifieerd van veiligheidstroepen met geweren, maar het is niet duidelijk met welk type munitie die geladen waren.

Een andere video toont een man met een bloedende hoofdwond. Twee röntgenfoto’s laten duidelijk de kogeltjes in het kniegewricht van een demonstrant zien, en in de enkel van een andere.

Amnesty ontving van verschillende gewonde demonstranten berichten dat zij hun wonden niet in het ziekenhuis laten behandelen uit angst om gearresteerd te worden. Veiligheids- en inlichtingendiensten zijn nog steeds aanwezig in sommige ziekenhuizen. Amnesty kreeg ook informatie over pogingen van de veiligheidstroepen om gewonde demonstranten over te brengen naar militaire ziekenhuizen. Sommige ziekenhuizen in Teheran hebben gewonden afgewezen en vertelden hun dat ze zullen worden gearresteerd als de veiligheids- en inlichtingendiensten ontdekken dat ze aan de demonstraties hebben deelgenomen.

Traangas in een metrostation

Een man uit Shiraz, die een wake voor de slachtoffers van het neergehaalde vliegtuig bijwoonde, vertelde dat de veiligheidstroepen een ‘angstaanjagende en intimiderende sfeer creëerden om mensen weg te jagen. Ze sloegen iedereen met knuppels, ook voorbijgangers.’ Ook hij raakte gewond, maar hij ging niet voor behandeling naar het ziekenhuis uit angst voor arrestatie.

Mahsa, een andere ooggetuige uit Teheran, beschreef hoe veiligheidstroepen traangas in de hal van een metrostation schoten om te voorkomen dat mensen aan de protesten zouden deelnemen. ‘Er was zoveel traangas… Ik was zo gestrest en bang dat ik aanvankelijk niet eens doorhad dat ik was neergeschoten… Mijn jas zit vol met gaten en ik heb blauwe plekken op mijn lichaam… Overal op straat waren gewapende agenten in burgerkleding, die in de lucht schoten en dreigden mensen neer te schieten… Een lid van de veiligheidstroepen achtervolgde me toen hij zag dat ik het protest filmde. Toen werd ik in mijn been geschoten… Het doet veel pijn.’

Weggestuurd uit het ziekenhuis

Mahsa voegde eraan toe dat de autoriteiten artsen hadden bedreigd en dat ze door drie medische centra was weggestuurd, en zelfs door een dierenkliniek waar ze behandeling zocht. Ook zij kreeg van een arts in een ziekenhuis in Teheran te horen dat ze het ziekenhuis onmiddellijk moest verlaten omdat ze, als de inlichtingenafdeling (Herasat) van het ziekenhuis zou ontdekken dat ze een van de demonstranten was, gearresteerd zou worden.

In verschillende video’s die zijn gemaakt in het metrostation Shademan in Teheran, is te horen dat mensen zeggen dat veiligheidstroepen traangas in het station hebben afgevuurd. Traangas kan ernstig letsel en zelfs de dood tot gevolg hebben, vooral bij gebruik in een afgesloten ruimte. Het mag alleen worden gebruikt in een gerichte reactie op specifieke gewelddaden, en nooit om vreedzame demonstranten uiteen te drijven. Traangas mag ook nooit in een afgesloten ruimte worden gebruikt. In veel gevallen waren de acties van de veiligheidstroepen volgens het internationale recht in strijd met het verbod op foltering en andere vormen van mishandeling.

Willekeurige arrestaties in het hele land

Uit de berichtgeving blijkt dat er talloze mensen, onder wie studenten, zijn gearresteerd in steden waar de demonstraties plaatsvonden, waaronder in Ahvaz, Isfahan, Zanjan, Amol, Babol, Bandar Abbas, Kermansah, Sanandaj, Mashad, Shiraz, Tabriz en Teheran.

Amnesty beschikt over informatie waaruit blijkt dat de autoriteiten in minstens twee steden (Amol en Teheran) de familie van sommige arrestanten geen informatie verstrekken over het lot en de locatie van hun dierbaren. Dat komt volgens het internationaal recht neer op gedwongen verdwijning, wat strafbaar is.

Uit andere berichten blijkt dat minstens één vrouw het slachtoffer is geworden van seksueel geweld. Ze was willekeurig gearresteerd door agenten in burger en had verscheidene uren vastgezeten op een politiebureau. Ze was daar ondervraagd door een agent die haar dwong tot orale seks en haar probeerde te verkrachten.

Oproep Amnesty

De Iraanse autoriteiten moeten onmiddellijk stoppen met de onderdrukking en ervoor zorgen dat de veiligheidstroepen zich zo terughoudend mogelijk opstellen. De troepen moeten de rechten van de demonstranten op de vrijheid van meningsuiting en vergadering respecteren. Gevangenen mogen niet het slachtoffer worden van marteling en andere vormen van slechte behandeling, en iedereen die willekeurig gearresteerd is moet worden vrijgelaten. De VN-Mensenrechtenraad moet bij elkaar komen om het gewelddadige optreden van de Iraanse veiligheidstroepen te veroordelen en een onderzoek in te stellen.