Iraakse vrouwen en kinderen krijgen geen hulp, worden seksueel uitgebuit en zitten vast in kampen
Iraakse vrouwen en kinderen van wie vermoed wordt dat ze familiebanden hebben met veronderstelde leden van de gewapende groep Islamitische Staat (IS), krijgen geen humanitaire hulp en mogen niet naar huis terugkeren. Een onrustwekkend aantal vrouwen is ook het slachtoffer van seksueel geweld. Dat zegt Amnesty International vandaag in een nieuw rapport.
Het rapport ‘The Condemned: Women and Children Isolated, Trapped and Exploited in Iraq’ onthult hoe Iraakse vrouwen in binnenlandse vluchtelingenkampen op grote schaal gediscrimineerd worden door veiligheidstroepen, kampbestuurders en lokale autoriteiten die aannemen dat deze vrouwen connecties hebben met IS.
De onderzoekers van Amnesty International stelden seksuele uitbuiting vast in elk van de acht kampen die ze bezochten.
“De oorlog tegen IS in Irak mag dan wel gedaan zijn, het lijden van de Iraakse bevolking is nog lang niet voorbij. Iraakse vrouwen en kinderen van wie verondersteld wordt dat ze banden hebben met IS, worden gestraft voor misdaden die ze niet hebben begaan”, zegt Lynn Maalouf, Amnesty’s onderzoeksdirecteur voor het Midden-Oosten.
“Deze gezinnen, die verdreven werden uit hun gemeenschap, kunnen nergens en bij niemand terecht. Ze zitten vast in kampen, verstoten en zonder toegang tot water, voedsel en andere basisbenodigdheden. Deze vernederende collectieve straf dreigt de basis te leggen voor toekomstig geweld. Zo bouw je niet aan de rechtvaardige en duurzame vrede waar de Iraki’s zo wanhopig naar verlangen en die ze zo nodig hebben.”
Uit het nieuwe Amnesty-rapport blijkt dat duizenden vrouwelijke éénoudergezinnen aan hun lot overgelaten worden in Iraakse vluchtelingenkampen. De mannelijke familieleden zijn gedood of het slachtoffer geworden van willekeurige arrestatie en gedwongen verdwijning toen ze door IS bezette gebieden in en rond Mosul ontvluchtten.
In veel gevallen was de enige ‘misdaad’ van deze mannen dat ze ontsnapt waren uit een IS-bolwerk, dat hun namen sterk lijken op namen die voorkomen op onbetrouwbare lijsten van gezochten, of dat ze voor IS werkten zonder ooit deel te nemen aan gevechten, bijvoorbeeld als kok of chauffeur.
Geïsoleerd en seksueel uitgebuit
Uit het onderzoek van Amnesty blijkt dat vrouwen en kinderen in ontheemdenkampen in heel Irak voedsel en medische zorg worden ontzegd vanwege hun veronderstelde banden met IS. Deze families kunnen meestal ook geen identiteitskaarten en andere documenten krijgen die ze nodig hebben om te werken en zich vrij te bewegen. In minstens één kamp mochten families, verdacht van banden met IS, het kamp niet verlaten waardoor het voor hen de facto een detentiecentrum geworden was.
De vrouwen, wanhopig en geïsoleerd, lopen een verhoogd risico op seksuele uitbuiting door veiligheidstroepen, gewapende bewakers en militieleden die in en nabij de kampen werken. In elk van de acht kampen die Amnesty International bezocht, werden vrouwen gedwongen en onder druk gezet om seksuele relaties aan te gaan, in ruil voor broodnodig geld, humanitaire hulp en bescherming tegen andere mannen.
Deze vrouwen lopen ook het risico te worden verkracht. Vier vrouwen vertelden Amnesty International dat zij rechtstreeks getuige waren geweest van verkrachting of het geschreeuw hadden gehoord van een vrouw in een tent vlakbij die werd verkracht door gewapende mannen, leden van de kampleiding of andere kampbewoners.
‘Dana’, een 20-jarige vrouw, vertelde Amnesty International dat ze een aantal verkrachtingspogingen had overleefd en onder zware druk stond om seks te hebben met iemand van de veiligheidsdiensten in het kamp.
“Ze beschouwen me als een IS-strijder en daarom zullen ze me verkrachten. Ze willen iedereen tonen wat ze met me kunnen doen – om me van mijn eer te beroven”, vertelde ze. “Ik voel me in mijn tent niet op mijn gemak. Ik wil gewoon een deur die ik op slot kan doen en muren rond me…. Elke avond zeg ik tegen mezelf: Deze nacht zal ik sterven.”
Veel vrouwen die Amnesty in de ontheemdenkampen interviewde, zegden dat ze vreesden voor hun veiligheid.
“Vrouwen worden door gewapende mannen in de kampen onderworpen aan mensonterende en discriminerende behandelingen vanwege hun veronderstelde connectie met IS. Zij die net verondersteld worden hen te beschermen, misbruiken hen”, zegt Lynn Maalouf.
“De Iraakse regering moet tonen dat het haar ernst is met het beëindigen van het geweld tegen deze vrouwen, door alle daders ter verantwoording te roepen en alle gewapende mannen de toegang tot de ontheemdenkampen te ontzeggen.”
Op de dool
In meerdere gebieden hebben lokale leiders en stamhoofden de terugkeer verboden van vrouwen en kinderen met veronderstelde banden met IS. Daardoor zitten deze gezinnen vast in de ontheemdenkampen.
Zij die toch terug thuis geraakten, werden uit hun huis verdreven, moesten verhuizen, kregen te maken met plundering, bedreigingen en misbruik, met inbegrip van seksueel misbruik en seksuele intimidatie. In sommige gevallen werden hun huizen beklad met “Daeshi” (de Arabische term voor IS), vernield of werden elektriciteit, water en andere diensten afgesneden.
‘Maha’ vertelde Amnesty International over de wanhoop die ze voelt als ze geconfronteerd wordt met dergelijke discriminatie. “Soms vraag ik me af: waarom ben ik niet gewoon omgekomen tijdens een luchtaanval? Ik heb geprobeerd zelfmoord te plegen, maar ik heb niet doorgezet. Ik overgoot me met kerosine maar net voor ik me in brand wou steken, dacht ik aan mijn zoon”, zegt ze.
“Ik ben ten einde raad. Dit is hier een gevangenis. Ik ben helemaal alleen – zonder mijn echtgenoot, mijn vader – er is niemand meer bij mij.”
Voor vrouwen als ‘Maha’ wordt de situatie waarschijnlijk zelfs nog nijpender, want de verwachting is dat de internationale hulp voor de humanitaire crisis in Irak fors zal afnemen.
In de aanloop naar de parlementsverkiezingen in Irak in mei worden ontheemde mensen aangespoord de kampen te verlaten. De regering wil kampen sluiten en samenvoegen.
“De Iraakse autoriteiten moeten garanderen dat families die veronderstelde banden met IS hebben in de ontheemdenkampen gelijke toegang krijgen tot humanitaire hulp, medische zorg en officiële documenten. Deze families moeten naar huis terug kunnen zonder vrees voor intimidatie, arrestatie of aanvallen”, zegt Lynn Maalouf.
“De autoriteiten moeten ook onmiddellijk een einde maken aan de systematische en wijdverspreide praktijk van gedwongen verdwijningen, waar mannen en jongens van wie verondersteld wordt dat ze banden hebben met IS het slachtoffer van zijn, en waardoor duizenden vrouwen, moeders, dochters en zonen in hopeloze situaties achterblijven.”
“Om een einde te maken aan de gevaarlijke cyclus van marginalisering en geweld tussen gemeenschappen die Irak al decennia teistert, moeten de Iraakse regering en de internationale gemeenschap zich ertoe verbinden de rechten van alle Iraki’s zonder onderscheid te respecteren. Anders is er geen nationale verzoening of blijvende vrede mogelijk.”
ACHTERGROND
Het rapport is gebaseerd op interviews met 92 vrouwen in acht kampen voor intern ontheemden in de provincies Ninewa en Salah al-Din. De Amnetsy-onderzoekers hebben ook dertig lokale en internationale ngo-werkers, elf leden van kampbesturen en negen huidige en voormalige VN-functionarissen bevraagd.
