Hoofddoekverplichting heeft drastische impact op vrouwenlevens
Stel je voor. Je bent een vrouw die een relatief normaal leven leidt. Je neemt de metro of de bus naar het werk of de universiteit. Je spreekt af met vrienden. Je kunt je misschien een smartphone veroorloven en post graag eens een selfie op sociale media. Je hebt soms het geluk om een strandwandeling te maken en de zeelucht in je haar te voelen. Stel je nu voor dat je, voordat je een voet buitenzet om een van die dingen te doen, moet stoppen en controleren of je haar goed bedekt is met een hoofddoek en of je je armen en benen bedekt hebt.
Dit lijkt misschien extreem, maar als je dit niet doet, kan dit ernstige gevolgen voor je hebben. Je weet dat, zodra je je huis verlaat, je lichaam en kleding door vreemden zullen worden beoordeeld. Je krijgt te maken met "moraliteitscontroles" waar staatsagenten zullen beslissen of je je aan de strikte kledingvoorschriften voor vrouwen houdt. Als je hun test "faalt", word je misschien gearresteerd en in sommige gevallen zelfs gemarteld en veroordeeld tot een gevangenisstraf of geseling.
Dus elke dag, voor je je huis verlaat, moet je beslissen welk risico je bereid bent te nemen. Wil je vandaag je vrijheid uitoefenen en dragen wat je wilt, of speel je op veilig om een arrestatie of mishandeling te ontlopen en de toegang tot je werkplek of universiteit te behouden?
Geen fictieve dystopie
Dit klinkt misschien als een fictieve dystopie, maar dat is het niet. Dit is de realiteit voor miljoenen vrouwen en meisjes in Iran, waar de staat het lichaam van vrouwen zwaar controleert.
Volgens de Iraanse sluierwetten zijn vrouwen en meisjes - zelfs kinderen vanaf zeven jaar - gedwongen hun haar tegen hun wil met een hoofddoek te bedekken. Vrouwen die dat niet doen, worden door de staat als criminelen behandeld.
De "moraalpolitie” van Iran plaatst de gehele vrouwelijke bevolking - 40 miljoen vrouwen en meisjes - onder toezicht. Deze staatsagenten rijden rond in de stad en hebben de macht om vrouwen te stoppen en hun kleding te onderzoeken, nauwgezet te beoordelen hoeveel haar ze tonen, hoe lang hun broek en overjassen zijn en hoeveel make-up ze dragen.
De straf om in het openbaar gezien te worden zonder hoofddoek omvat arrestatie, een gevangenisstraf, geseling of een boete - dit alles voor de "misdaad" van het uitoefenen van hun recht om te kiezen wat te dragen.
Zelfs wanneer vrouwen hun haar met een hoofddoek bedekken, kunnen ze nog steeds worden beschouwd als tekortschietende gedwongen sluierwetten als ze bijvoorbeeld een paar lokken vertonen of als hun kleding te kleurrijk of aansluitend wordt geacht. Er zijn talloze verhalen over het feit dat de "moraalpolitie” vrouwen in het gezicht kletst, ze slaat met wapenstokken en hen in politiebusjes gooit vanwege de manier waarop ze gekleed zijn.
Maar het toezicht op vrouwenlichamen is niet beperkt tot de staat. Irans gewelddadige, discriminerende en vernederende gedwongen sluierwetten hebben niet alleen staatsagenten, maar ook misdadigers en burgerwachten in staat gesteld om vrouwen in het openbaar lastig te vallen en te mishandelen. Daarom worden vrouwen en meisjes dagelijks geconfronteerd met willekeurige ontmoetingen met vreemden die hen slaan en met pepperspray aanvallen, hen "hoeren" noemen en hun hoofddoek omlaag trekken om hun haar volledig te bedekken.
Moedige vrouwenrechtenbeweging
De afgelopen jaren is er een groeiende beweging ontstaan tegen gedwongen sluierwetten in Iran, waarbij vrouwen en meisjes moedige daden van verzet stellen. Op openbare plaatsen zwaaien ze zwijgend met hun hoofddoek aan een stok. Ze delen video's van zichzelf op straat met losse haren - iets dat velen van ons als vanzelfsprekend beschouwen.
Ook mannen hebben zich bij deze beweging aangesloten. Dat geldt ook voor vrouwen die actief kiezen om een hijab te dragen. De beweging gaat over de keuze: het recht van een vrouw om te kiezen wat ze draagt, zonder angst voor intimidatie, geweld, bedreigingen en opsluiting.
De kracht van deze beweging maakt de Iraanse autoriteiten bang. Hun reactie is een sinistere repressie. Sinds januari 2018 hebben ze minstens 48 vrouwenrechtenverdedigers gearresteerd, waaronder vier mannen. Sommigen zijn gemarteld en veroordeeld tot gevangenisstraffen of geseling na grove oneerlijke processen.
Het criminaliseren van vrouwen en meisjes die weigeren de hijab te dragen, is een extreme vorm van discriminatie. Gedwongen sluierwetten schenden een hele reeks rechten, waaronder de rechten op gelijkheid, privacy en vrijheid van meningsuiting en overtuiging. Uiteindelijk vernederen deze wetten vrouwen en meisjes en ontdoen ze hen van hun waardigheid en eigenwaarde.
Vrouwenrechtenverdedigers in de cel
Een van de vele dappere vrouwenrechtenverdedigers die opkomen tegen de gedwongen sluierwetten van Iran is Nasrin Sotoudeh, een prominente mensenrechtenadvocate. In maart 2019 werd ze veroordeeld tot een totaal van 38 jaar en zes maanden in de gevangenis en 148 zweepslagen, na twee afzonderlijke, uiterst oneerlijke processen.
Sommige aanklachten tegen haar, waaronder 'het aanzetten tot corruptie en prostitutie', komen voort uit haar werk als advocaat van vrouwen die zijn gearresteerd vanwege protest tegen gedwongen sluierwetten, haar eigen verzet tegen de verplichte hoofddoek en het verwijderen van haar hoofddoek in de gevangenis. Ze moet 17 jaar van deze straf uitzitten.
In april 2019, kort na de veroordeling van Nasrin Sotoudeh, werden Yasaman Aryani, haar moeder, Monireh Arabshahi en Mojgan Keshavarz allemaal gearresteerd na het plaatsen van een video die op Internationale Vrouwendag viraal ging. Daarin worden ze gezien zonder hoofddoek in de metro in Teheran, waarbij ze bloemen overhandigen aan vrouwelijke passagiers. "De dag zal komen dat vrouwen niet gedwongen worden om te strijden", zegt Monireh Arabshahi. Yasaman Aryani geeft een bloem aan een vrouw met een hijab en zegt dat ze op een dag zij aan zij op straat wil lopen, "ik zonder de hijab en jij met de hijab". Bronnen zeggen dat Yasaman Aryani en Monireh Arabshahi vanwege deze video worden geconfronteerd met aanklachten als "het verspreiden van propaganda tegen het systeem" en "het aanzetten tot corruptie en prostitutie".
Vida Movahedi is veroordeeld tot een jaar gevangenisstraf vanwege haar vreedzame protest tegen de gedwongen hoofddoek. Ze zit in de gevangenis sinds haar arrestatie in oktober 2018, toen ze een solo-protest organiseerde door zonder hijab op een groot koepelvormig gebouw in het midden van het Enghelab-plein (Revolutieplein) van Teheran te staan en met gekleurde ballonnen te zwaaien. Vida Movahedi was een van de vele gevangenen die door de Supreme Leader van Iran gratie werd verleend ter gelegenheid van de veertigste verjaardag van de revolutie van 1979 in februari 2019, maar de gevangenisautoriteiten hebben geweigerd haar vrij te laten.
De echtgenoot van Nasrin Sotoudeh, Reza Khandan, werd in september 2018 gearresteerd nadat hij Facebookberichten over mensenrechtenschendingen in Iran had gepost, waaronder de vervolging van vrouwen die protesteerden tegen gedwongen sluierwetten. In januari 2019 werden hij en Farhad Meysami veroordeeld tot gevangenisstraffen voor hun steun aan de vrouwenrechtenbeweging tegen gedwongen versluiering. Ze werden allebei veroordeeld voor "het verspreiden van propaganda tegen het systeem" en "verzamelen en samenspannen om misdaden tegen de nationale veiligheid te begaan" en veroordeeld tot zes jaar gevangenisstraf.
DOE MEE MET ONZE ACTIE
Het toezicht op vrouwenlichamen en -levens in Iran is niet beperkt tot hun kledingkeuzes. Maar het is de meest zichtbare en een van de meest flagrante vormen van de bredere onderdrukking van vrouwen. Het zet ook aan tot geweld tegen hen.
Daarom zet Amnesty International de dappere acties in de schijnwerpers. Vrouwen en mannen voeren campagne om de gedwongen sluierwetten van Iran te beëindigen. Amnesty eist van de Iraanse autoriteiten dat zij de vrouwenrechtenverdedigers die nog steeds vastzitten, bevrijden.
Wees solidair met miljoenen Iraanse vrouwen en meisjes die blijven strijden voor hun rechten.
