Grootse overwinningen voor de mensenrechten dit jaar

In het afgelopen jaar hebben bijna zeven miljoen supporters van Amnesty International actie ondernomen ter verdediging en verbetering van mensenrechten overal ter wereld. Ze kwamen op straat in protestmarsen, schreven brieven of tekenden petities.

De impact hiervan was enorm: mensen die onterecht in de gevangenis waren beland, werden weer vrijgelaten, wetten werden aangepast en dappere mensen van over de hele wereld stonden op en voerden actie!

Laat je inspireren door ons jaaroverzicht van 2018 met enkele grootse overwinningen voor de mensenrechten.

Februari

In februari werd Teodora del Carmen Vasquezeindelijk vrijgelaten uit de gevangenis van El Salvador, toen een rechtbank haar buitensporige straf van 30 jaar verminderde. Ze zat al tien jaar achter de tralies nadat ze onterecht beschuldigd en veroordeeld werd van abortus – tot op vandaag illegaal in El Salvador – toen ze een doodgeboren kindje kreeg. Door middel van petities en protestmarsen hebben wij sinds 2015 campagne gevoerd om Teodora vrij te krijgen. Amnesty Noorwegen kaapte zelfs een radio-uitzending om een noodoproep uit te zenden en zo ruchtbaarheid te geven aan haar zaak. Amnesty International voert verder campagne om abortus in El Salvador uit de strafwet te halen en in de toekomst gevallen als dat van Theodora te voorkomen, door de reproductieve rechten van vrouwen te vrijwaren in plaats van ze te bestraffen.

In Mexico werd Sergio Sánchezuit de gevangenis bevrijd nadat hij bijna acht jaar had vastgezeten voor moord, een zaak die slechts gebaseerd was op valse en onsamenhangende bewijzen en die tot een gebrekkig proces en zijn veroordeling leidde. Zijn advocaten zijn ervan overtuigd dat het werk van de vele Amnesty-supporters, die massaal deelnamen aan protestmarsen en demonstraties, fundamenteel was in het bekomen van zijn vrijlating.

We zagen eveneens de vrijlating van opgesloten activisten, journalisten en bloggers in Ethiopië, onder wie de door Amnesty International erkende gewetensgevangene Eskinder Nega. Amnesty-supporters schreven talrijke brieven naar Eskinder, die zeker niet onopgemerkt bleven.

“Ik kreeg brieven vol steunbetuigingen van Amnesty International via mijn familie. Die hielpen mij om er weer bovenop te komen en ook mijn familie voelde zich gesteund.”

Eskinder Nega

In Oekraïne keurde de regering een nieuw leerplan voor basisscholen goed, waarin voor de eerste keer mensenrechten werden opgenomen. Dit positieve resultaat kwam er dankzij de onvermoeibare pleitbezorging door Amnesty Oekraïne en haar steun aan de werkgroep die het vernieuwde leerplan uittekende.

De doodstraffen van 14 gevangenen in Benin werden omgezet in levenslang dankzij de inspanningen van Amnesty-supporters. We bezochten de gevangenen, hadden een ontmoeting met de Minister van Justitie en de Voorzitter van de Nationale Vergadering om hen op te roepen tot een omzetting van de doodstraffen en organiseerden ook een online en offline petitie. Deze uitkomst kwam er als gevolg van een aantal positieve ontwikkelingen in Gambia, waar een moratorium of stopzetting van executies werd aangekondigd.

Maart

In maart waren we getuige van de kracht van solidariteit, nadat de politie in Oekraïne toegaf aan gewelddadige groeperingen die inbraken op vreedzame betogingen voor vrouwenrechten in het kader van de Internationale Dag van de Vrouw. Ze beschuldigden Olena Shevchenko, een van de organisatoren, er valselijk van dat ze de regels rond openbare bijeenkomsten had overtreden door enkele demonstranten een “provocerende” banner te laten ronddragen. In de aanloop naar haar proces op 15 maart, had Amnesty Oekraïne een oproep gelanceerd op de sociale media waarmee ze duizenden mensen bereikten, zodat de rechtszaal afgeladen vol zat met journalisten en supporters, maar ook met mensen van buitenlandse ambassades. Het hof kwam tot het besluit dat ze geen overtreding had begaan en de zaak werd gesloten.

April

We kregen zeldzaam goed nieuws uit Myanmar, waar 8000 mensen vrijkwamen, onder hen talrijke gewetensgevangenen, ten gevolge van een amnestieverlening door de nieuwe president Win Myint. Amnesty International heeft campagne gevoerd voor de vrijlating van enkele Kachinherders, met name Dumdaw Nawng Lat, Langjaw Gam Seng en Lahpai Gam, die tot de vrijgelaten gevangenen behoorden.

In het begin van april vonniste het Grondwettelijk Hof van Bosnië-Herzegovina dat burgerslachtoffers in oorlogstijd – waaronder ook slachtoffers van verkrachting – geen gerechtskosten moeten betalen wanneer hun oproep tot schadeloosstelling verworpen wordt. Samen met TRIAL International hebben wij lange tijd gepleit voor de afschaffing van vergoedingen in dergelijke zaken, zodat het andere overlevenden ertoe kan aanzetten om eveneens gerechtigheid en schadeloosstelling na te streven.

Mei

Het verbluffende resultaat van het Ierse referendum waarbij het verbod op abortus uit de grondwet werd gehaald, betekent een grote overwinning voor de vrouwenrechten. Dit resultaat kwam er na jaren van toegewijd werk door activisten, waaronder Amnesty International. In 2015 publiceerden we het rapport ‘Ireland: She is not a criminal – The Impact of Ireland’s Abortion Law’, waarin we nader ingingen op de belemmeringen en stigma’s die met abortus samenhangen en dit via persoonlijke getuigenissen van vrouwen. In 2018 weerklonk de stem van het volk luider dan ooit, toen mannen en vrouwen van over de hele wereld terugkeerden naar Ierland om er te stemmen en zich te laten horen.

“Dit is een campagne van hoop, hiermee verzekeren we de gezondheid en de veiligheid van vrouwen en maken er een prioriteit van. Dat op zich is al een fantastisch keerpunt.”

Catriona Graham, Ierse campagnevoerster voor vrouwenrechten

Ook de vrijlating van oppositieleider en gewetensgevangene Anwar Ibrahimwas een heuglijke gebeurtenis: bij het verrassende verkiezingsresultaat in Maleisië bleek Najib Razak verslagen te zijn door zijn politieke mentor, Mahathir Mohamad. Zijn vrijlating is een mijlpaal voor de mensenrechten in dat land en biedt reële hoop op meer hervormingen.

Eind mei nam het parlement van Burkina Faso een nieuwe strafwet aan die de doodstraf schrapt.

In Moldavië keurde het Ministerie van Onderwijs het voorstel goed om mensenrechteneducatie op te nemen in het leerplan, dat ontwikkeld werd door Amnesty Moldavië voor de basis- en lagere scholen. Dit succes – een primeur voor de regio – is het gevolg van een pilootinitiatief waaraan nagenoeg 700 studenten van 22 scholen deelnamen.

Juni

Door ons intensieve werk voor Syrië kondigde de VS-coalitie eindelijk een herziening aan van vroegere ‘closed cases’ waarin burgerslachtoffers beschuldigd waren. Aanvankelijk ontkenden en veroordeelden ze onze bevindingen rond de burgerslachtoffers in Raqqa, maar dat was nog voordat ons onderzoek verder bewijsmateriaal opleverde. Eind juli ging de westerse coalitie inderdaad akkoord met 77 van de 79 zaken die we in ons rapport van juni hadden gedocumenteerd en daarop verhoogden ze hun dodental burgerslachtoffers in Raqqa met 300%. We geloven nog steeds dat dit aantal slechts het topje van de ijsberg is.

Daarom lanceerden we een nieuw Decoders-project, genaamd ‘Strike Tracker’. Verder gaan we ook partnerschappen aan met andere organisaties, zoals Airwars, om zo een veel exacter beeld te krijgen van het aantal burgerslachtoffers die vallen bij een bepaald offensief. We zullen onze vaststellingen publiceren begin 2019.

We lanceerden een doorslaggevend rapport over verantwoording voor misdaden tegen de mensheid die begaan worden tegen de Rohingya-bevolking in Myanmar. Het rapport identificeerde welbepaalde militaire en veiligheidseenheden, alsook 13 individuele agenten, die ervan verdacht werden misdaden te hebben gepleegd tegen de mensheid. Twee dagen voordat het rapport werd uitgebracht, kondigde de EU sancties aan tegen zeven veiligheidsagenten – van wie er zes op onze lijst stonden.

Juli

In juli kreeg kunstenaar Liu Xia eindelijk toestemming om China te verlaten en naar Duitsland te gaan, na bijna acht jaar onwettelijk huisarrest sinds haar echtgenoot Liu Xiaobo in 2010 de Nobelprijs voor de Vrede had gekregen. Al die tijd werd ze van dichtbij gevolgd door de staatsveiligheid en had ze slechts beperkt telefonisch contact. Eerder dit jaar lanceerden Amnesty International en PEN een campagne waarin ze opriepen tot de vrijlating van Liu Xia, met de medewerking van heel wat bekende schrijvers die fragmenten uit haar gedichten voorlazen.

De 17-jarige Palestijnse activiste Ahed Tamimi werd 21 dagen voor het einde van een gevangenisstraf van acht maanden vrijgelaten. Ze was onrechtmatig gevangengenomen door de militaire rechtbank van Ofer op de door Israël bezette Westelijke Jordaanoever, na een beschuldiging dat ze een bedreiging vormde voor de zwaarbewapende soldaten.

In Mauritanië werden twee anti-slavernij-activisten vrijgelaten, nadat ze twee van de drie jaar gevangenis hadden uitgezeten. Abdallahi Matallah Seck en Moussa Biram spraken ons in een videoboodschap toe: “Jullie steun deed me beseffen dat we niet alleen staan in onze strijd voor gerechtigheid in Mauritanië”, zei Biram. “Ik zou mijn dankbaarheid willen betuigen aan elk lid van Amnesty. Bedankt voor jullie indrukwekkende werk om anti-slavernij-activisten in Mauritanië vrij te krijgen. Bedankt om op te komen tegen onrechtvaardigheid. We zijn trots op jullie werk.”

In Bosnië-Herzegovina nam de Nationale Vergadering van Republika Srpska (Servische Republiek) de Wet op Bescherming van Slachtoffers van Foltering in Oorlogstijd aan; een wet die eindelijk erkenning zal brengen voor de slachtoffers van seksueel geweld in het conflict en die hen compensatie en verdere ondersteuning zal bieden. Samen met lokale partners heeft Amnesty lange tijd campagne gevoerd voor een wetgeving die de toegang garandeert tot gerechtigheid en schadeloosstelling voor die oorlogsslachtoffers van seksueel geweld.

Augustus

Na 735 dagen achter de tralies werd de vooraanstaande activiste voor land- en mensenrechten Tep Vannyeindelijk vrijgelaten. Zij was een van de talrijke mensenrechtenactivisten en demonstranten in Cambodja die een koninklijk pardon kregen, nauwelijks zes maanden voor het einde van de gevangenisstraf die ze uitzat omwille van haar vreedzame protest. Over heel de wereld hadden meer dan 200.000 mensen deelgenomen aan onze campagne voor haar vrijlating.

“Ik steek mijn hand uit om dank te betuigen aan al die mensen die campagne hebben gevoerd om mij vrij te krijgen en mij weer te verenigen met mijn kinderen en ouders. Jullie hebben mij getroost en ervoor gezorgd dat ik me niet langer alleen voelde. Ik waardeer jullie vriendschap en het werk dat jullie doen om de situatie van de mensenrechten waar ook ter wereld te verbeteren.”

Tep Vanny

September

Enkele dagen na een mededeling door Amnesty International voerden 38.000 aanhangers actie tegen de massale detenties van Oeigoeren, Kazachen en andere etnische minderheden – overwegend moslims – die in het noordwesten van China in de gevangenis zitten. Een van de Kazachen die we in Almaty in Kazachstan spraken, is ervan overtuigd dat de vrijlating van haar 13-jarige dochter te danken is aan onze campagne voor haar zaak. Bovendien werd een Oeigoer in de Verenigde Arabische Emiraten vrijgelaten na onze campagne waarmee we wilden beletten dat hij verplicht terug moest keren naar China.

Eindelijk heeft het Hooggerechtshof van India homoseksuele relaties met wederzijdse instemming tussen volwassenen uit de strafwet gehaald, en eraan toegevoegd dat elke vorm van discriminatie op basis van seksuele geaardheid een schending betekent van de fundamentele rechten gegarandeerd door de Grondwet.

Het onderzoek en de campagnevoering van Amnesty om het wijdverspreide misbruik op de werkvloer in Qatar aan de kaak te stellen, zijn nog steeds aan de gang. In september kondigde de overheid aan dat ze voor de meeste arbeidsmigranten de reisbeperkingen had afgeschaft. Voorheen beletten die beperkingen dat migranten Qatar konden verlaten zonder akkoord van hun werkgever. Dit is een van de grootste hervormingen die werden geïmplementeerd als deel van het partnerschap van Qatar met de Internationale Arbeidsorganisatie. Het is bovendien een gevolg van vele jaren van onderzoek en campagnevoering door Amnesty – o.a. via sites die een link leggen naar het WK van 2022 – om de wantoestanden op de werkvloer in Qatar naar buiten te brengen.

Het Europese Parlement beantwoordde de oproep van Amnesty en stemde via een resolutie voor een internationale stop op volautomatische wapens, de zogenaamde ‘killer robots’. Het doel is om in te gaan tegen de ontwikkeling, verspreiding en het gebruik van automatische wapens die zelf hun doelen kunnen uitkiezen en iemand doden zonder menselijke tussenkomst.

De Rwandese oppositieleider Victoire Ingabire en de populaire zanger Kizito Mihigo werden vrijgelaten uit de gevangenis nadat hen gratie werd verleend door President Kagame. Hoewel ze vrij zijn onder voorwaarden, beschouwen wij hun vrijlating als een stap in de goede richting. De veroordeling van Victoire Ingabire omwille van haar standpunten was een regelrechte inbreuk op het recht op vrije meningsuiting. Daarnaast werden ook haar rechten op een eerlijk proces geschonden. Amnesty heeft jarenlang haar bezorgdheid geuit over de zaak-Ingabire.

Oktober

Op de Werelddag tegen de Doodstraf kondigde het nieuwe Maleisische parlement aan dat het van plan was de doodstraf helemaal te schrappen. Dit besluit kwam er na jarenlange pleitbezorging in Maleisië, onder meer dankzij de medewerking van vroegere oppositieleden die nu zelf aan de macht zijn. In de daaropvolgende dagen werd ook in de staat Washington vastgesteld dat de doodstraf ongrondwettelijk is, daarmee is ze de 20ste staat in de VS die de doodstraf afschaft.

In Vietnam werd blogger “Mother Mushroom” vrijgelaten na een gevangenisstraf van 2,5 jaar. Nguyễn Ngọc Như Quỳnh, eveneens bekend onder haar bloggerspseudoniem Mẹ Nấm (Mother Mushroom) werd gearresteerd op 10 oktober 2016, incommunicado vastgehouden tot 20 juni 2017 en veroordeeld tot 10 jaar gevangenis op 29 juni 2017.

In een verklaring liet Nicholas Bequelin van Amnesty International het volgende weten: "Dit goede nieuws is een verademing na twee jaar achter de tralies. We moeten er ons evenwel van bewust blijven dat Vietnam steeds meer mensen laat opsluiten die kritiek hebben op het regime. Terwijl Mother Mushroom niet langer vastzit, op voorwaarde dat ze uitgewezen werd, kwijnen nog meer dan honderd mensen weg in de gevangenis omwille van hun vrije meningsuiting, hetzij in het openbaar hetzij op blogs of Facebook."

November

Na jaren van campagnevoering besliste het Hooggerechtshof North Gauteng High Court dat de regering van Zuid-Afrika geen licentie kan geven voor een geplande titaniummijn in Xolobeni zonder de toestemming van inheemse gemeenschappen. Deze zaak is een duidelijke overwinning voor de bevolking van Xolobeni die lang gevochten heeft voor haar recht om geraadpleegd te worden en al dan niet toestemming te geven bij beslissingen betreffende mijnbouw op hun voorouderlijk land. “We wonen in een vreedzaam en prachtig gebied, waar we alles met elkaar delen: voedsel, land en liefde. De elites hebben ontdekt wat wij hebben en willen het van ons afpakken,” zei Nonhle Mbuthuma, een mensenrechtenactivist uit de Amadiba-gemeenschap. “Sommigen van mijn collega’s werden al vermoord en ik weet dat het ook met mij kan gebeuren. Maar ik ben niet bang.”

Het voorstel om de Zwitserse wet boven de internationale wetgeving te stellen werd afgevoerd nadat de Zwitserse bevolking in een recent referendum gestemd hebben voor de verdediging van de mensenrechten.

“De mensen in Zwitserland hebben getoond dat ze zich niet laten doen door valse beloften: in plaats daarvan gebruikten ze de stembus om een duidelijk signaal uit te zenden dat ze in een maatschappij willen wonen waar mensenrechten voor iedereen gelden.”

Kumi Naidoo, Algemeen Secretaris Amnesty International

December

Met de publicatie van het ‘Not Enough’ Impact Report wilden we de verwezenlijkingen van Amnesty in het afgelopen jaar vieren – alsook de dappere mensen die dat alles mee mogelijk maakten. Maar belangrijker nog, is dat we even stilstaan bij wat er nog moet veranderen en bij de mensen die volharden in de strijd tegen onrechtvaardigheid.

We lanceerden de Schrijfmarathon, de grootste briefschrijfactie ter wereld. Dit jaar richt Amnesty de schijnwerpers op dappere mensenrechtenverdedigsters die in de gevangenis belandden en voor hun werk gefolterd of zelfs vermoord werden. We willen hun tonen dat ze er niet alleen voor staan en dat ze overal ter wereld mensen inspireren met hun moed. Jullie stonden aan hun zijde en schreven duizenden brieven om jullie steun te betuigen.

We kunnen jullie niet genoeg bedanken voor jullie steun, campagnes en schrijfacties. Hiermee kunnen we echt een leven veranderen!