Groeiend verzet tegen Saudisch vrachtschip Bahri Yanbu vol wapens
De terugkeer van het Saudische vrachtschip Bahri Yanbu stuit op steeds meer verzet in Europese havens. Het schip vervoerde eerder voor tientallen miljoenen dollars aan wapens voor de oorlog in Jemen. In verschillende Europese steden zijn rechtszaken, protesten en andere acties gepland.
Na tussenstops vorige maand in de Verenigde Staten en Canada deed het vrachtschip vanaf 2 februari vier Europese havens aan voordat het zijn reis naar Saudi-Arabië voortzet. De Bahri Yanbu meert aan in Bremerhaven (Duitsland), Tilbury Docks (Verenigd Koninkrijk), Cherbourg (Frankrijk) en Genua (Italië). Oorspronkelijk stond Antwerpen ook in dat lijstje maar de Belgische douane en het Vlaamse departement Buitenlandse Zaken maakten duidelijk dat het niet welkom is.
Tientallen miljoenen aan wapentuig
"Op een soortgelijke reis in mei 2019 werd met protesten en rechtszaken voorkomen dat een deel van de voor Jemen bestemde wapens werd ingeladen," zegt Patrick Wilcken van Amnesty International. "Toch lukte het om voor tientallen miljoenen dollars aan militaire vliegtuigonderdelen en andere wapens aan boord te krijgen. Verschillende staten hielden zich niet aan hun internationale verplichtingen om de overdracht te stoppen van wapens die gebruikt kunnen worden voor oorlogsmisdaden en voor het plegen van ernstige mensenrechtenschendingen. Nu wordt de politieke wil van regeringen om hun wettelijke verplichtingen na te komen opnieuw op de proef gesteld. Activisten en havenarbeiders zijn alert omdat de Bahri Yanbu zich opnieuw niet aan het internationale recht dreigt te houden en wederom lucratieve wapendeals dreigt te sluiten. Dergelijke deals leidden in Jemen al tot veel burgerdoden en een humanitaire ramp."
Verzet tegen vrachtschip
Het vrachtschip kan op tegenstand rekenen. In België hebben Vredesactie, de Ligue des droits humains en CNAPD met de steun van Amnesty een rechtszaak aangespannen om de douane te verplichten om wapenexport vanuit België naar Saudi-Arabië tegen te houden. De rechtszaak leidde niet helemaal tot het verhoopte resultaat maar door die gerechtelijke actie, door een actie van Vredesactie in de haven en door debatten in het parlement werd de druk op de autoriteiten groot. Ze zetten de rederij onder druk om weg te blijven. De Bahri Yanbu zal daardoor niet, zoals gepland, in Antwerpen aanmeren.
Amnesty Frankrijk is van plan te protesteren in de haven van Cherbourg. En in Italië is een staking van havenarbeiders gepland in Genua, waar vakbonden herhaaldelijk hebben laten weten tegen het wapentransport te zijn. Amnesty-vrijwilligers zijn ook van plan om in de haven te protesteren.
In december protesteerden Amnesty Spanje en andere maatschappelijke organisaties tegen de komst van het zusterschip van Bahri Yanbu, de Bahri Abha, in Sagunto, in de buurt van Valencia. De Spaanse regering vertelde Amnesty dat het schip containers had ingeladen die bestemd waren voor de Verenigde Arabische Emiraten en Egypte, maar wilde niet vertellen wat de inhoud ervan was.
Kans groot dat militair materieel wordt verscheept
Inmiddels heeft de Saudische eigenaar van het schip toegegeven dat er militair materieel aan boord is.
Amnesty analyseerde de vrachtbrieven van de Bahri Yanbu. Daaruit blijkt dat het schip sinds de oorlog in Jemen in 2015 begon tijdens tien reizen voor bijna 360 miljoen dollar aan militair materieel en producten die militair gebruikt kunnen worden vervoerde van de VS naar Saudi-Arabië. Tijdens de vorige reis in mei 2019 waarbij de Bahri Yanbu meerdere Europese havens aandeed, werd voor 47 miljoen dollar aan militair materieel verscheept dat door de VS was geproduceerd.
In België en Spanje werden toen ook containers met wapens ingeladen. In Frankrijk zou een houwitserkanon aan boord worden gebracht, maar nadat ngo’s gerechtelijke stappen ondernamen, werd hiervan af gezien. Amnesty ontving ook betrouwbare berichten dat het schip op dat moment lichte gepantserde voertuigen uit Canada aan boord had.
Wapenhandelsverdrag
België, Canada, Frankrijk, Italië, Duitsland, Spanje en het Verenigd Koninkrijk zijn partij bij het wereldwijde wapenhandelsverdrag. Hoewel de VS ondertekenaar zijn, heeft de regering-Trump verklaard niet van plan te zijn de verplichtingen van het verdrag na te komen. Het verdrag verbiedt internationale wapenoverdrachten die gebruikt kunnen worden om oorlogsmisdaden te plegen, zoals aanvallen tegen burgers. Het gemeenschappelijk standpunt van de Europese Unie over wapenuitvoer verbiedt ook EU-lidstaten om wapenoverdrachten in dergelijke situaties toe te staan.
Jemen
Bij de oorlog in Jemen tussen Houthi-rebellen en de door Saudi-Arabië en de Emiraten geleide coalitie zijn duizenden burgers gedood en gewond geraakt. Naast waarschijnlijke oorlogsmisdrijven worden er in het conflict ook volop andere ernstige misdrijven gepleegd, waaronder gedwongen verdwijning en marteling.