Frankrijk: buitensporige repressie tegen betogingen onder het mom van terreurbestrijding
In Frankrijk worden bevoegdheden, die in het kader van de noodtoestand zijn toegekend om terreur te bestrijden, misbruikt om vreedzame betogingen in te perken.
Het rapport ‘A right not a threat: Disproportionate restrictions on demonstrations under the State of Emergency in France’ legt honderden onrechtmatige maatregelen bloot die het recht op bewegingsvrijheid en het recht om vreedzaam te betogen inperken.
“Noodwetten die bedoeld zijn om de Franse bevolking te beschermen tegen terreurdreiging, worden gebruikt om hun recht op vreedzaam protest in te perken,” zegt Marco Perolini, Frankrijk-researcher van Amnesty International. “Honderden activisten, milieuactivisten en vakbondsmilitanten kregen een onrechtmatig verbod opgelegd om deel te nemen aan betogingen.”
Verlenging van de noodtoestand
Frankrijk heeft de noodtoestand uitgeroepen één dag na de vreselijke aanslagen van 13 november 2015 in Parijs. Vervolgens is die noodtoestand al vijf maal verlengd. Dit heeft geleid tot de normalisering van een hele resem aan verregaande maatregelen, onder meer de bevoegdheid om betogingen te verbieden op vage gronden, en om aan individuen een verbod op te leggen om deel te nemen aan betogingen. Vorige week heeft president Macron aangegeven dat hij aan het parlement zal vragen om de noodtoestand nog een zesde maal te verlengen.
De noodtoestand geeft aan prefecten de bevoegdheid om gelijk welke bijeenkomst preventief te verbieden op grond van de heel ruim gedefinieerde “bedreiging van de openbare orde”. Deze bevoegdheden om het recht op vreedzaam betogen in te perken worden geregeld op disproportionele wijze gebruikt.
Beperkingen van het recht op vreedzaam betogen
Tussen november 2015 en mei 2017, hebben de autoriteiten deze noodbevoegdheden aangewend om 155 publieke bijeenkomsten te verbieden. Daarnaast werd ook de gewone Franse wetgeving toegepast om tientallen bijeenkomsten te verbieden. Er zijn 639 maatregelen getroffen waarbij aan individuen verboden werd om deel te nemen aan publieke bijeenkomsten. 574 van deze maatregelen waren gericht tegen personen die wilden betogen tegen de voorgestelde hervorming van de arbeidswetgeving. Volgens mediaberichten hebben de autoriteiten bovendien tientallen gelijkaardige maatregelen genomen om mensen te verhinderen om deel te nemen aan protesten na de tweede ronde van de presidentsverkiezingen op 7 mei.
Een betoger die protesteerde tegen de hervorming van de arbeidswet zei tegen Amnesty International: “Je krijgt de indruk dat ze alle middelen gebruiken waarover ze beschikken om diegenen aan te vallen die het meest actief zijn in de protestbeweging.”
Charles, een jonge student die in Parijs woont, werd verboden om twee betogingen tegen de hervormingen van de arbeidswetgeving bij te wonen omdat hij bij een eerdere betoging was aangehouden. Hij werd toen echter niet beschuldigd van een misdrijf. Hij vertelde aan Amnesty: “Ze beschuldigden me ervan één van de gewelddadige betogers te zijn… Ik voelde met behandeld als een terrorist, als iemand die gevaarlijk is.”
In het internationaal recht geldt er een weerlegbaar vermoeden dat betogingen vreedzaam zijn, tenzij de autoriteiten het tegendeel kunnen bewijzen. De actuele beperkingen houden een schending in van dit vermoeden: betogingen worden beschouwd als een potentiële bedreiging, in de plaats van een fundamenteel recht.
“Maatregelen die oorspronkelijk bedoeld waren als uitzonderingsmaatregelen om terreur te bestrijden, worden nu flagrant misbruikt om het recht op vreedzaam betogen in te perken."
Onnodig of disproportioneel geweld
Niettegenstaande de beperkingen van de noodtoestand, zijn velen toch blijven betogen. Deze betogers kregen regelmatig te maken met onnodig of disproportioneel geweld. De veiligheidsdiensten hebben knuppels, rubberkogels en traangas ingezet tegen betogers die geen gevaar leken te vormen voor de openbare orde.
Sommige betogers hebben inderdaad geweld gebruikt, maar honderden, zoniet duizenden betogers hebben verwondingen opgelopen door het politiegeweld. Een groep van hulpverleners die vrijwillig eerste hulp verleende tijdens de betogingen schatten dat er alleen al in Parijs ongeveer duizend betogers verwond zijn tijdens betogingen tegen de hervorming van de arbeidswetgeving. Amnesty heeft videomateriaal gezien waarop vier politieagenten Paco, een 16-jarige student, schoppen en slaan met een knuppel alvorens hem te arresteren. Twee getuigen hebben aan Amnesty bevestigd dat Paco geen geweld gebruikte toen hij werd aangevallen door de politie.
Jean-François, een student van 20 jaar oud, is zijn linkeroog verloren toen hij door de politie beschoten werd met een rubberkogel. Hij getuigde: “Ik ben heel boos. Vroeger had ik nog vertrouwen in de politie.”
Op naar een permanente noodtoestand?
“Maatregelen die oorspronkelijk bedoeld waren als uitzonderingsmaatregelen om terreur te bestrijden, worden nu flagrant misbruikt om het recht op vreedzaam betogen in te perken. Vreedzame betogers worden meegesleept in het te grove terreurbestrijdingsnet”, besluit Marco Perolini.
“In de aanloop naar de verkiezingen heeft Emmanuel Macron beloofd om het recht om vreedzaam te betogen te beschermen. Nu hij president is, moet hij zijn woorden omzetten in daden. Macron moet een einde maken aan het misbruik van noodbevoegdheden tegen vreedzame betogers. Het is tijd om een halt toe te roepen aan de gevaarlijke evolutie naar een permanente noodtoestand in Frankrijk.”
