Dag van de persvrijheid
Iedereen heeft recht op onafhankelijke informatie. Dat is zeker belangrijk tijdens deze COVID-19 pandemie. Het is noodzakelijk dat wetenschappers, hulpverleners en activisten mensen goed en eerlijk kunnen informeren via onafhankelijke journalisten. Overheden moeten dit recht ook tijdens deze crisis blijven garanderen. Maar dat loopt niet altijd zoals het zou moeten. Enkele voorbeelden van hoe het alsnog misloopt.
CHINA
In China is de journalist Chen Qiushi verdwenen die als een van de eersten verslag uitbracht over de coronacrisis in Wuhan. Chen verdween op de dag dat arts Li Wenliang overleed. Lin Wenliang sloeg alarm over het virus toen de autoriteiten er nog over zwegen. Hij raakte besmet met het virus en overleed op 6 februari. Chen Qiushi deed vooral verslag op YouTube en Twitter. Hij meldde onder meer dat er tekorten waren om alle patiënten goed te kunnen opvangen.
Op 31 maart 2020 werden in Rusland in allerijl wijzigingen in het wetboek van strafrecht en het wetboek van administratieve misdrijven doorgevoerd. Daardoor is het onder meer strafbaar wanneer iemand tijdens noodsituaties ‘opzettelijk onjuiste informatie verspreidt’. Ook media die dit doen kunnen sancties krijgen. Amnesty vreest dat de wijzigingen worden gebruikt om de vrijheid van meningsuiting verder in te perken en kritiek op de autoriteiten te smoren.
En het blijft niet enkel bij wijzigingen in wetgeving. De Russische journalist Elena Milashina loopt levensgevaar nadat het Tsjetsjeense staatshoofd Ramzan Kadyrov op 13 april een video op Instagram plaatste waarin hij haar met de dood bedreigt. Dat gebeurde nadat ze een kritisch artikel publiceerde over de aanpak van de coronacrisis in de Russische deelrepubliek.
RUSLAND
Kom in actie voor Elena
VENEZUELA
De Venezolaanse journalist Darvinson Rojas zat twaalf dagen zonder aanklacht in de cel, omdat hij verslag uitbracht over de uitbraak van het coronavirus. Op 2 april werd Darvinson voorwaardelijk vrijgelaten. Er lopen nog steeds aanklachten tegen hem voor het aanzetten tot haat en tot het plegen van misdrijven.
Amnesty International beschouwt de aanklachten als een poging om te verhinderen dat Darvinson zijn job doet en zijn medeburgers informeert over de coronapandemie in Venezuela.
In Turkije ligt een wetsontwerp klaar waarmee sociale media gecontroleerd en gecensureerd kunnen worden. Als de wet wordt aangenomen, kunnen platforms met dagelijks meer dan 1 miljoen gebruikers van de rechter opdracht krijgen informatie te verwijderen of de toegang tot het account te blokkeren. Weigert het platform dit te doen, dan wordt het in Turkije offline gehaald. Ook moeten de platforms de gegevens van Turkse gebruikers opslaan. Dit impliceert dat de Turkse autoriteiten toegang tot die gegevens kunnen opeisen. Wie weigert de gegevens op te slaan, riskeert een boete van 675.000 euro.
Bovendien zitten sinds de zogenaamde coup van 2016 nog altijd vele tientallen journalisten vast in de cel waar in de voorbije weken ook COVID-19 vastgesteld werd. Een van hen is de bekende journalist en schrijver Ahmet Altan die in september 2016 aangehouden werd voor zijn zogenaamde steun aan de coup.
TURKIJE
HONGARIJE
Maar ook dichter bij huis, in Hongarije kunnen journalisten tot vijf jaar cel krijgen als ze ‘valse of verdraaide’ feiten publiceren die de ‘succesvolle bescherming’ van het publiek verstoren of die het publiek ‘alarmeren of opruien’. Wat ‘valse feiten’ zijn is niet bekend, maar critici vrezen dat het aankaarten van misstanden in de corona-aanpak een reden kan zijn om journalisten op te pakken.
