In Colombia kan activisme dodelijk zijn

Een ontmoeting met Colombiaanse mensenrechtenverdedigster: Noira Candelo Riascos

Op dinsdag 6 november had ik het genoegen Noira Candelo Riascos te ontmoeten bij een eenvoudig etentje in het Goudblommeke van Papier in Brussel. Ook Claudio, coördinator voor Colombia bij AIBf en onze campaigner Valerie waren van de partij.

Noira is een sterke Afrocolombiaanse vrouw, die ter gelegenheid van de mensenrechtenvededigers-top in Parijs (samen met nog andere mensenrechtenverdedig(st)ers ) afzakte naar Amnesty Vlaanderen om lobbywerk te doen bij ons Ministerie van Buitenlandse Zaken en bij enkele parlementairen.

Noira is actief bij een Afrocolombiaanse vrouwenorganisatie uit López de Micay, een gemeente aan de Stille Oceaan in het Departement Cauca. Ze vertegenwoordigt COCOCAUCA ,de coördinatie van gemeenschapsraden en van basisorganisaties van de zwarte bevolking van de Stille Oceaankust. Een belangrijk deel van de Colombiaanse bevolking is Afrocolombiaans: volgens de volkstelling van 2005 zo’n 10,5 %. Er zijn zelfs recente schattingen die oplopen tot bijna 20 %. Ze leven vooral aan de kust: die van de Stille Oceaan en van de Caribische kust.

Ze leven grotendeels geïsoleerd: in dorpen die alleen bereikbaar zijn met bootjes. Er zijn geen grote wegen. Daarnaast zijn ze een gediscrimineerde en uitgesloten bevolkingsgroep. De staat is er grotendeels afwezig, zeker wat betreft onderwijs, gezondheidszorg en sociale voorzieningen. De staat is er wel aanwezig met leger en politie, maar dikwijls op een autoritaire wijze en met banden met paramilitairen. En natuurlijk begunstigt dit isolement de aanwezigheid van de guerrillagroepen.

De uitsluiting door de staat zorgt ervoor dat er in de jaren ‘80 een bewustwording bij de bevolking ontstaat. In navolging van de inheemse gemeenschappen, ontstaan er vanaf dan ook verschillende Afro-organisaties. In de Grondwet van 1991 wordt Colombia op papier een multi-etnische en cultureel land. Dit resulteert een sterke etnische beweging bij de Afros. Meer en meer eisen ze hun eigen territoria op als collectief bezit.

Mensenrechtenverdedigster zijn betekent voor Noira opkomen voor alle mensenrechten en in het bijzonder voor etnische en culturele rechten en voor vrouwenrechten. Ze ijvert voor het recht op autonomie van de Afros en voor kansengelijkheid. Maar ze moet bovendien ook vechten tegen het machismo, tegen seksueel geweld en de ongelijkheid van vrouwen in hun gemeenschap. Daarom is zij leidster van een vrouwenbeweging die zelf het recht opeist om een onderneming te leiden. Noira is bewust moeder van 1 dochter en dat is in hun gemeenschap eerder uitzonderlijk want het is geen sociaal wenselijk gedrag. Ze organiseren ook heel wat vorming en empowerment ook op politiek vlak. Ze promoten ook een cultuur van vrede.

Maar blijkbaar is het geweld in hun gemeenschappen toegenomen na de ondertekening van het Vredesakkoord met de FARC. Ze wist te vertellen dat er in hun gemeente López de Micay op 29 oktober 6 mensen werden vermoord. Twee mensen zijn vermist en nog een aantal zijn gewond. De juiste dader valt moeilijk aan te wijzen. Maar het is heel duidelijk dat verschillende gewapende groepen, o.a. dissidentie van de FARC, ELN, Guerrillas Unidas del Pacífico, paramilitaire groepen,de ruimte willen inpikken die de FARC achterliet.

Op dit moment loopt er een petitie voor Bernardo Cuero, een Afrocolombiaans leider van AFRODES, een vereniging die het opneemt voor ontheemde Afrogemeenschappen, die vermoord werd op 17 juni 2017. In Colombia wordt elke 3 dagen een mensenrechtenactivist of gemeenschapsleider vermoord. Door de straffeloosheid een halt toe te roepen, kunnen we er niet alleen voor zorgen dat de familie van Bernardo gerechtigheid krijgt. Het zal er ook voor zorgen dat mensenrechtenactivisten, zoals Noira, die vandaag actief zijn in Colombia hun werk in een veiliger klimaat kunnen voortzetten.