“In alles staat het belang van het kind centraal”

Vorige maand hebben vertegenwoordigers van Amnesty International en andere ngo’s en middenveldorganisaties een bezoek gebracht aan de nieuwe ‘family units’ van het gesloten centrum 127bis. Een verslag van Sarah Goffin, migratiecampaigner bij Amnesty International Belgique francophone.

Wanneer we de toegangsweg naar het gesloten centrum oprijden, zien we in de verte gebouwen opdoemen omgeven door hoge hekkens en prikkeldraad: het gesloten centrum 127bis en transitcentrum Caricole. Daar net achter zetten een startbaan met een wachtend vliegtuig de toon van ons bezoek.

De nieuwe ‘family units’ bevinden zich net achter het centrum 127bis. Rond deze ‘huisjes’ geen prikkeldraad, maar enkel eindeloos hoge traliehekken. In deze gebouwen worden vanaf nu families opgesloten die uitgeprocedeerd zijn, en die niet meegewerkt hebben aan de minder dwingende stappen in het verwijderingsproces. De families kunnen er opgesloten worden voor een termijn van maximum 14 dagen, termijn die éénmalig verlengd kan worden met nog eens maximaal twee weken. Kinderen boven de 16 kunnen, wanneer ze zich misdragen, opgesloten worden in een isoleercel in het gesloten centrum 127bis. Deze isoleercel is dus niet aangepast aan minderjarigen.

“Er is aan alles gedacht om het gezinsleven en het hoger belang van het kind te respecteren”

Dit mantra wordt tijdens ons bezoek constant herhaald. Maar de realiteit is jammer genoeg anders. De ouders zullen gehandboeid aankomen in het gesloten centrum. Nadat enkele praktische zaken geregeld zijn – zoals het afnemen van vingerafdrukken (vanaf 14 jaar) en fouillering, indien noodzakelijk ook van de kinderen – wordt de familie door een coach naar hun huisje begeleid. De coach maakt hen wegwijs in de werking van het centrum en het verloop van de procedure, de beroepsmogelijkheden, juridische bijstand en de mogelijkheid om een klacht in te dienen. Dit alles gebeurt in een taal die de familie kan begrijpen. Als de familie geld bij zich heeft, wordt een waarborg van 50 euro afgehouden.

Tijdens het verblijf

Indien gewenst kunnen de familieleden voor zichzelf koken. Boodschappen kunnen ze uitkiezen op basis van een lijst, en worden vervolgens aan huis geleverd. Maar opgelet, ze mogen niet te veel chips en limonade bestellen. Dat is ongezond, en dus slecht voor kinderen. In tegenstelling tot detentie, wel te begrijpen.

In een klein winkeltje worden hygiënische producten, sigaretten e.d. beschikbaar gesteld. Basisproducten zoals tandpasta, zeep en shampoo zijn gratis beschikbaar, maar conditioner en merkproducten zijn te betalen. Wie geen geld heeft kan klusjes opknappen in het gesloten centrum, in ruil voor waardebonnen.

Wat communicatie betreft, mogen de familieleden enkel ‘toegestane’ mobiele telefoons gebruiken: zonder camera, en zonder wifi of data. Op welbepaalde momenten krijgen ze toegang tot een computer met internetverbinding, voor ontspanning of om het verloop van hun procedure op te volgen.

Overdag worden activiteiten en spelletjes georganiseerd, en mogen de families bezoek ontvangen in een speciaal daartoe bestemd lokaal. In het kader van een educatief project voor de kinderen zijn opvoeders en een leerkracht ter plaatse. Bovendien is er altijd een verpleger beschikbaar en zal een dokter de familie regelmatig bezoeken. In de family units is ook medisch vaccinatiemateriaal beschikbaar, wat doet vermoeden dat ook erg jonge kinderen en baby’s opgesloten zullen worden.

Cynisme ten top

Kinderen spelen, lachen, rennen. Er is dan ook een mooi speelplein voorzien waar de kinderen kunnen voetballen. Slechts één probleempje: het geluid van de vliegtuigen. De family units liggen letterlijk net naast een landingsbaan. We werden echter gerustgesteld: er wordt geluidswerende oorbescherming voorzien voor de buitenspelende kinderen. Best wel praktisch bij het voetballen: “Pass je me de bal?”, “Waaat? Ik hoor je niet!”. Het probleem is hiermee dus niet volledig van de baan…

Maar het mooiste educatief materiaal is zonder enige twijfel een boekje, speciaal ontworpen voor uitgewezen kinderen. Beschikbaar in het Nederlands en het Frans, lijkt het een typisch vakantieboekje te zijn: de kinderen kunnen zichzelf tekenen, hun klasgenootjes,… Ze kunnen zelfs aanduiden en inkleuren met welk transportmiddel ze België zullen verlaten. De kers op de taart is zonder twijfel het idee, geopperd in het boekje, om een afscheidsfeestje te organiseren voor vriendjes en klasgenootjes! Dit is van een ongezien cynisme. Mooi geprobeerd, maar misschien is het geen slecht idee om het boekje, dat oorspronkelijk ontwikkeld is voor kinderen die een procedure van vrijwillige terugkeer doorlopen, aan te passen aan de omstandigheden van kinderen in detentie. Nog een geluk dus dat alles in het teken staat van het belang van het kind…

Mooie huisjes…

De family units bestaan uit vier gloednieuwe huisjes – voor 4 families (2 van 8 personen en 2 voor 6 personen – en een dienstencentrum. De kleine bungalows geven bijna het gevoel van een bergdorpje… als je de hoge tralieshekken, het uitzicht op het gesloten centrum 127bis, en de vliegtuigen wegdenkt. Er is wel alles aan gedaan om het gezellig te houden: door een mooie trompe l’oeil lijkt het (bijna) alsof je uitkijkt op eindeloze groene velden. De bewoners hebben dus geen rechtstreeks uitzicht op de landingsbaan. Toch zullen ze goed genoeg beseffen wat het doel van hun verblijf is…

De huisjes zijn voorzien van degelijke geluidsisolatie, om de geluidsoverlast van de opstijgende vliegtuigen te beperken. Alleen zullen de bewoners bij warm weer de ramen – die trouwens enkel op kantelstand kunnen – wel eens willen openen.

Het interieur van de huisjes is volledig nieuw. Keuken, wasmachine, alles is voorhanden om de families zo autonoom mogelijk te laten leven en zich thuis te laten voelen. Er zijn ook stopcontacten beschikbaar, al zullen de families goed moeten tellen hoeveel stopcontacten ze precies nodig hebben: de stopcontacten moeten namelijk stuk voor stuk door het personeel ontsloten worden.

Buiten kunnen de families op een terrasje zitten dat uitkijkt over het speelplein en de fameuze trompe l’oeil – maar niet later dan 22u. Tussen 22u en 6u moeten de families binnen blijven, kan het personeel de huisjes niet meer betreden, en mogen de families de deur op slot doen. Ook overdag zal het personeel de huisjes enkel betreden met toestemming, zo wordt ons verzekerd.

Conclusie

De rondleiding werd georganiseerd om aan het middenveld te tonen dat aan alles gedacht is om de belangen van de kinderen en de rechten van de families te respecteren. Maar de conclusie is duidelijk: terwijl België jarenlan een voortrekkersrol speelde in het ontwikkelen van alternatieven voor de detentie van kinderen, zullen kinderen vanaf nu weer opgesloten worden voor migratiedoeleinden. Onderzoek toont aan dat detentie, zelfs voor korte duur en in aangepast omstandigheden, psychologische schade kan aanrichten bij kinderen. Verschillende Europese en VN-verdragsorganen en experten spreken zich dan ook ondubbelzinnig uit tegen migratiedetentie van kinderen.

En laat ons duidelijk zijn: het maakt niet uit hoe men deze ‘family units’ noemt. Ze zijn omgeven met tralies en prikkeldraad, bewakingscamera’s en bewakers, en de bewegingsvrijheid wordt er beperkt. Een gouden kooi blijft een kooi. Een gevangenis is een gevangenis. En geen enkel kind, begeleid of niet, mag opgesloten worden voor migratiedoeleinden. Dit gaat nu eenmaal altijd in tegen het hoger belang van het kind.